Selecteer de tekst die je wilt vertalen en kies 'Vertalen'. Kies vervolgens de gewenste taal. Je kunt de vertaalde tekst beluisteren of lezen.
Bij UPJ-stenose stroomt de urine niet goed van de nier naar de urineleider. Daardoor blijft er veel urine in de nier achter. Dit kan nierschade veroorzaken.
Urine loopt uit de nier door de urineleider naar de blaas.
Bij mensen met UPJ-stenose is de overgang van de nier naar de urineleider heel smal. De urine kan niet goed doorstromen en er blijft veel urine achter in de nier. Dat hoopt zich op in het nierbekken. Dat is het deel van de nier waar de urine verzameld wordt.
Meestal zit de vernauwing maar bij 1 nier. Maar soms komt UPJ-stenose aan beide kanten voor. Dat is extra gevaarlijk, omdat er dan sneller schade kan ontstaan aan beide nieren.
Door de opgehoopte urine zet het nierbekken uit. Dan is sprake van een verwijd nierbekken. Dit heet ook wel hydronefrose of vergrote nier.
Bij UPJ-stenose kan schade aan de nier ontstaan. De opgehoopte urine oefent veel druk uit in de nier. Het nierweefsel kan zo kapot gedrukt worden. In de opgehoopte urine kan ook makkelijker een infectie ontstaan. Een infectie kan ook schade aan de nier veroorzaken.
UPJ-stenose is de afkorting voor ureter-pyelum junctie stenose. Dit betekent het:
UPJ-stenose heet ook wel overgangstenose of subpelviene stenose.
UPJ-stenose is meestal een aangeboren afwijking. De vernauwing is er al vanaf de geboorte. UPJ-stenose komt in sommige families vaker voor. Het is niet duidelijk waarom dit zo is. Maar als dit in jouw familie ook zo is, let de verloskundige hier extra op bij het onderzoek van je ongeboren kindje.
Soms ontstaat UPJ-stenose op latere leeftijd. De doorgang kan bijvoorbeeld vernauwd raken door littekens. Die kunnen ontstaan door een niersteen of een infectie, zoals nierbekkenontsteking. Littekens kunnen ook ontstaan na een operatie aan de nier of urineleider.
Aangeboren UPJ-stenose valt onder een groep aandoeningen die CAKUT wordt genoemd. Dat is de afkorting voor de Engelse term ‘Congenital anomalies of the kidney and urinary tract’, oftewel: aangeboren afwijkingen aan de nieren en urinewegen.
Tegenwoordig wordt aangeboren UPJ-stenose vaak al ontdekt tijdens de zwangerschap. Op de 20 weken-echo is dan te zien dat de nier vergroot is. Het nierbekken van het kindje is uitgezet door de opgehoopte urine, en is daardoor verwijd. De officiële term hiervoor is antenatale hydronefrose.
Antenatale hydronefrose kan meerdere oorzaken hebben. UPJ-stenose is de meest voorkomende oorzaak van antenatale hydronefrose.
Soms wordt aangeboren UPJ-stenose pas op latere leeftijd ontdekt. Dit gebeurt dan als er pijnklachten ontstaan. Of andere klachten, zoals een nierbekkenontsteking die lang duurt of nierschade. Het is ook mogelijk dat er een niersteen vast komt te zitten in de vernauwing. Soms wordt UPJ-stenose toevallig ontdekt, bij een medisch onderzoek om een andere reden. Als de vernauwing niet zo ernstig is, kan deze soms ook weer vanzelf verdwijnen.
In het begin merk je meestal niets van UPJ-stenose. Er kunnen wel klachten ontstaan als je veel drinkt. In de nier komt dan meer urine. De druk neemt toe. Dat kan pijn doen. De pijn zit boven in de buik en in de zij. Dit laatste heet ook wel flankpijn. Deze situatie komt wel voor bij mensen die veel bier hebben gedronken. De pijnklachten worden dan ‘bierkoliek’ genoemd. Naast pijn kunnen dan ook klachten als misselijkheid en braken voorkomen.
Bij kinderen komen deze klachten eigenlijk niet voor. Soms wel bij jongeren die experimenteren met alcohol, en dan veel bier drinken.
Omdat de urine niet goed doorstroomt, komen er makkelijker bacteriën in. Die klimmen als het ware omhoog door de urinewegen. In de opgehoopte urine kunnen bacteriën zich snel vermenigvuldigen. Daardoor geeft UPJ-stenose meer risico op een infectie in de nier: een nierbekkenontsteking.
Omdat de klachten langzaam ontstaan, vallen ze vaak niet zo op. Het gaat om klachten als vermoeidheid, buikpijn, weinig energie en minder eetlust. Het gebeurt soms dat mensen jarenlang doorlopen met een nierbekkenontsteking. In die periode kan de nier beschadigd raken.
Bij kinderen komt nierbekkenontsteking bijna niet voor. UPJ-stenose wordt tegenwoordig vaak al tijdens de zwangerschap of vlak na de geboorte ontdekt. Het kind krijgt dan van jongs af aan al begeleiding, en komt regelmatig op controle.
Langdurige druk op de nier en nierbekkenontsteking kan schade aan de nier geven. De beschadigde nier werkt minder goed. Dat hoeft geen probleem te zijn. De andere, gezonde nier gaat harder werken. Dit is lastiger als iemand al wat ouder is. Het kost de overgebleven nier dan meer moeite om alles over te nemen. Verder is het mogelijk dat iemand met maar 1 nier is geboren. Dan kan het wel een probleem zijn als de nier beschadigd raakt.
Soms ontstaat er schade aan beide nieren. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als UPJ-stenose bij allebei de nieren zit.
Nieren die eenmaal beschadigd zijn, gaan steeds slechter werken. Er blijven steeds meer afvalstoffen achter in het bloed. Uiteindelijk ontstaan dan ook klachten, zoals vermoeidheid en misselijkheid. Meestal gebeurt dit pas als beide nieren minder dan 30% werken.
Bij nierschade zijn de nierfilters kapot.
Een verwijd nierbekken wordt vaak al ontdekt tijdens de zwangerschap. Het is zichtbaar op de 20 weken-echo. Verder onderzoek moet duidelijk maken wat de oorzaak is van de ophoping van de urine. Dit vervolgonderzoek is alleen nodig als het nierbekken meer dan 10 millimeter is uitgezet.
Na de geboorte wordt eerst een echo gemaakt bij de baby, om te zien of het nierbekken nog steeds verwijd is. Als er vervolgonderzoek nodig is, wordt er meestal een renogram gemaakt.
Bij een renogram wordt een klein beetje radioactieve stof ingespoten via een infuus. In het renogram-apparaat zit een speciale camera. Die laat zien hoe de radioactieve stof door de nieren wordt opgenomen en via de urinewegen weer wordt uitgescheiden. Zo wordt duidelijk waar de vernauwing zit. Een renogram heet ook wel renografie of nierscan MAG-3.
Voor kinderen is dit een veilig onderzoek. Het kind wordt wel blootgesteld aan radioactieve straling, maar dit is veel minder dan bij een röntgenfoto of CT-scan.
Een DMSA-scan laat het verschil in werking tussen beide nieren zien. Dit onderzoek wordt soms gedaan als er twijfel is over welke operatie het meest geschikt is: een operatie om de vernauwing weg te halen of de nier verwijderen? Dit laatste gebeurt soms als de nier helemaal niet meer werkt.
Voor dit onderzoek krijgt uw kind ook een beetje radioactieve stof toegediend via een infuus. Een DMSA-scan heet ook wel nier scintigrafie.
Bij volwassenen bestaat het eerste onderzoek meestal ook uit een echo. Daarna kan een CT-scan of MRI-scan worden gemaakt.
Lees meer over beeldvormend onderzoek.
UPJ-stenose is niet bij iedereen even erg. De arts bekijkt daarom hoe groot het risico is dat er schade aan de nieren kan ontstaan. Als er weinig risico is, zal de arts meestal voorstellen om af te wachten. Dat betekent dat er regelmatig controle is. De arts laat dan opnieuw een echo of scan maken, maar grijpt nog niet in. Bij kinderen verdwijnt de vernauwing soms vanzelf.
Je krijgt het advies om goed op tekenen van nierbekkenontsteking te letten. Door de UPJ-stenose is daar (vooral bij volwassenen) meer risico op. Een nierbekkenontsteking vergroot het risico op nierschade. Daarom is het belangrijk dat een nierbekkenontsteking op tijd behandeld wordt.
Zijn de nieren in gevaar of zijn er veel klachten? Dan is een operatie mogelijk. De operatie heet pyelumplastiek. De operatie wordt uitgevoerd door een uroloog, en bij kinderen door een kinderuroloog. Deze medisch specialist haalt het smalle stuk van de urineleider weg en naait de delen van de urineleider weer aan elkaar. Dit kan via een kijkoperatie of een open operatie.
Tijdens de operatie wordt vaak een JJ-stent (ook wel: JJ-katheter) geplaatst. Dit is een slangetje dat van de nier naar de blaas loopt. Het zorgt ervoor dat de urine makkelijker uit de nier kan stromen. Het geopereerde gebied krijgt even rust. De urineleider kan dan goed genezen. Een paar weken na de operatie wordt de JJ-stent verwijderd via de urinebuis.
Een kind met UPJ-stenose krijgt van jongs af aan extra controles en onderzoeken, en goede begeleiding. Daardoor heeft UPJ-stenose meestal geen ernstige of blijvende gevolgen. Sommige kinderen moeten worden geopereerd. Deze operatie geeft vrijwel altijd een goed resultaat. Kinderen hebben niet lang last van de operatie.
Bij volwassenen heeft UPJ-stenose soms al nierschade veroorzaakt. Dit kan veel gevolgen hebben, zeker als beide nieren beschadigd zijn. De arts zal dan met je bespreken wat je kunt doen om verdere nierschade zoveel mogelijk te voorkomen. Het is belangrijk dat je niet te veel zout eet, en ook verder gezond eet en leeft. Daarnaast bestaat de behandeling meestal uit medicijnen.
Misschien heeft de nierziekte ook invloed op je dagelijks leven. Bijvoorbeeld als je veel klachten hebt of moeite hebt met de onzekerheid van de ziekte.Op deze pagina vind je veel informatie over leven met nierproblemen. Bijvoorbeeld over relaties, hobby’s, werk en studie.
Ook kan het prettig zijn om ervaringen uit te wisselen met andere nierpatiënten of naasten. Zij begrijpen hoe het is om een nierziekte te hebben. Misschien hebben ze ook al ervaringen met een behandeling. Dan kunnen ze jou vertellen hoe zij dit hebben ervaren.
Onze deskundigen dragen bij aan betrouwbare informatie.
Antonia Bouts, kinderarts-nefroloog
Rám Sukhai, kinderarts
Kennisgroep Zeldzame Nierziekten
