Nierstenen bij kinderen

Nierstenen veroorzaken meestal geen klachten. Dat komt omdat de meeste nierstenen heel klein zijn. Ze worden gewoon uitgeplast. Dat is bij kinderen net zo als bij volwassenen. Het is dus mogelijk dat jouw kind ineens een klein steentje of wat gruis plast. Soms wordt een niersteen in het lichaam bij toeval ontdekt. Bijvoorbeeld als er om een andere reden een röntgenfoto of echo van de buik wordt gemaakt.

Nierstenen veroorzaken pas klachten als ze vast komen te zitten in de nier of urineleider. Volwassenen krijgen dan koliekpijn. Dit is een heftige, uitstralende pijn in de zij en de rug. Bij kinderen komt koliekpijn bijna niet voor. De klachten zijn minder heftig bij kinderen. Ze kunnen last krijgen van buikpijn of een stekende pijn in de zij. Ook kan er een urineweginfecie ontstaan, bijvoorbeeld een blaasontsteking of een nierbekkenontsteking. Vaak zitten er ook bloedcellen in de urine. Dat is meestal niet met het blote oog te zien. Het blijkt dan uit het urineonderzoek.

Het is niet precies bekend hoeveel kinderen nierstenen krijgen. Dit komt doordat de meeste nierstenen onopgemerkt blijven. Het kind plast de steen uit zonder dit te merken. Natuurlijk wordt wel bijgehouden hoeveel kinderen klachten krijgen als gevolg van nierstenen. In Europa gaat het naar schatting om 1 tot 5 op de 10.000 kinderen. Vaak komt dit dan ook in de familie voor.

De arts probeert uit te zoeken waardoor de nierstenen zijn ontstaan. Mogelijk heeft jouw kind een nierziekte of een andere aandoening, en is de niersteen daar een symptoom van. Ga daarom altijd naar een arts als je kind een niersteen heeft. Ook als hij of zij er verder geen last van heeft en de niersteen gewoon heeft uitgeplast.

De arts gaat na uit welke stoffen de niersteen bestaat. Dat zegt iets over de oorzaak. Als er bijvoorbeeld cystine in de steen zit, kan dit een teken zijn dat je kind de zeldzame ziekte cystinose heeft.

Zit er veel oxaalzuur in de steen? Dat kan wijzen op de zeldzame aandoening primaire hyperoxalurie. Nierstenen kunnen ook ontstaan als je kind vaak urineweginfecties heeft. Dan zit er veel struviet in de stenen.

Voor dit onderzoek moet natuurlijk wel een niersteen beschikbaar zijn. Misschien kun je het steentje opvangen als het uitgeplast wordt. Anders bekijkt de arts of er in de urine stoffen zitten die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van nierstenen.

Het is belangrijk dat je kind voldoende drinkt. Dat maakt het makkelijker om de steen uit te plassen. De arts geeft aan hoeveel je kind moet drinken. Het is mogelijk dat de arts daarnaast nog een andere behandeling voorschrijft. Bijvoorbeeld een drankje met kaliumcitraat. Maar dat is afhankelijk van de oorzaak.

Heeft je kind veel klachten en komt de werking van de nieren in gevaar? Dan is het nodig om de niersteen te verwijderen. Dit kan door de niersteen te vergruizen of deze te verwijderen bij een operatie.

Bij vergruizing valt de steen uit elkaar door schokgolven. De schokgolven worden van buitenaf toegediend, met een apparaat dat tegen de huid wordt gehouden. Er is dan geen operatie nodig. Na de behandeling plast je kind het gruis uit. Bij kinderen gebeurt het vergruizen onder narcose. De arts zal je vragen het gruis op te vangen. Dit kan hij of zij dan onderzoeken. Op die manier komt de arts meer te weten over de oorzaak.

Heeft jouw kind nierstenen gehad? Dan is de kans groot dat hij of zij er opnieuw last van krijgt. Daarom blijft je kind onder controle. Let erop dat je kind voldoende drinkt. Dat helpt steenvorming te voorkomen. De arts of diëtist bespreekt met jou hoeveel vocht je kind nodig heeft.

Verder is het belangrijk dat je kind gezond eet. Ook daardoor ontstaan minder snel nierstenen. Met gezonde voeding krijgt je kind alle voedingsstoffen binnen die hij of zij nodig heeft. Welke voeding en hoeveel eten je kind nodig heeft, hangt onder meer af van de leeftijd.

Belangrijke aandachtspunten bij nierstenen zijn:

• Let er op dat je kind voldoende drinkt, vooral rondom de maaltijden.
• Voorkom overgewicht. Is je kind te zwaar? Dan is het advies om te vermageren. Het is belangrijk dat dit geleidelijk gebeurt. Bij afvallen neemt de hoeveelheid afvalstoffen in het bloed namelijk toe. Daardoor neemt ook het risico op nierstenen toe. Daarom mag je kind niet te snel afvallen, en krijgt hij of zij begeleiding van een diëtist.
• Door oxaalzuur is er meer risico op nierstenen. Beperk daarom het gebruik van voedingsmiddelen waar veel oxaalzuur in zit, zoals spinazie, rabarber, bietjes, snijbiet, cacao (chocola) en sterke thee.
• Door te veel zout is er meer risico op nierstenen. Beperk de hoeveelheid zout in de voeding.
• Door te veel eiwit is er meer risico op nierstenen. Geef je kind een normale hoeveelheid eiwitrijke voedingsmiddelen, zoals vlees, vleesvervangers, melk en melkproducten.
• Geef je kind een normale hoeveelheid melk- en melkproducten, zodat je kind een normale hoeveelheid calcium binnenkrijgt. Het is niet wenselijk om minder calcium te geven.
• Geef je kind de aanbevolen hoeveelheid groente en fruit. Dan krijgt je kind voldoende kalium en voedingsvezels binnen. Daardoor is er minder kans op nierstenen.
• Door te veel vitamine C en D is er meer risico op nierstenen. Let erop dat de voeding een normale hoeveelheid vitamine C en D bevat.

Een diëtist kan met jou bespreken wat de juiste voeding is voor jouw kind, en hoe jij met gezonde voeding het risico op nierstenen kleiner kunt maken.