In het kort
- Een zwerfnier zakt in buikholte
- Een zwerfnier heet in de volksmond 'wandelende nier'
- Een zwerfnier is ongevaarlijk
- Pijn in de zij is mogelijk een symptoom
- Behandeling is vaak niet nodig
Zwerfnier
Laatste update, 3 juli 2025Een zwerfnier is een nier die naar beneden zakt in de buikholte. Een zwerfnier is niet gevaarlijk, maar kan wel erg vervelend zijn.
Een zwerfnier zakt 5 centimeter of meer wanneer je gaat zitten of staan. In liggende houding zit de nier op zijn normale plek.
Wandelende nier
Een zwerfnier heet ook wel een wandelende nier, een zwevende nier, een mobiele nier of een ptotische nier. Nog weer andere namen zijn ren mobilis en nefroptosis. De Engelse naam is wandering kidney.
Oorzaak van een zwerfnier
Nieren worden op hun plek gehouden door het bindweefsel en vet dat om de nieren heen ligt. Een beetje beweeglijkheid is normaal. Waarom bij sommige mensen een nier verder zakt dan een paar centimeter, is niet bekend. Wel zijn er mensen die meer kans hebben op een zwerfnier:
- vrouwen
Van elke 10 mensen met een zwerfnier zijn er 9 vrouw. - dunne mensen
Bij hen krijgt de nier minder steun van vet en kan deze eerder verzakken. - vrouwen die meerdere keren zwanger zijn geweest
Bepaalde spieren zijn waarschijnlijk minder aangespannen en geven daardoor minder steun aan de nier.
Meestal gaat het om de rechter nier. Deze ligt wat lager in de buik en ligt tegen de lever aan. Daardoor zit er iets minder bindweefsel omheen. Waarschijnlijk is dat de reden dat de rechter nier vaker zakt dan de linker nier.
niergordel helpt niet tegen zwerfnieren
Sommige mensen denken dat een niergordel zwerfnieren kan voorkomen. Motorrijders en paardrijders dragen er vaak een. Maar een niergordel is niet bedoeld om nieren op hun plek te houden. Een niergordel zorgt voor warmte, steun in de rug en bescherming bij een ongeluk.
Symptomen van een zwerfnier
Van een zwerfnier hoef je geen last te hebben. Een klein deel van de mensen met een zwerfnier krijgt wel klachten. Het kan gaan om:
- pijn in de zij of buik, vooral bij inspanning
- hoge bloeddruk
- misselijkheid en overgeven
- infecties van de urinewegen, zoals blaasontsteking of nierbekkenontsteking
- nierstenen
- bloed in de urine (hematurie)
Meestal hebben mensen niet van alle symptomen last. Als de symptomen plotseling samen opkomen, wordt dit een Dietl’s crisis genoemd. Dit is zeer zeldzaam. Mensen met een Dietl’s crisis voelen zich zo ziek, dat ze direct hulp van een arts zullen vragen.
pijn bij een zwerfnier
Patiënten omschrijven de pijn als scherp, stekend of zeurend. Sommige patiënten voelen ook een gewicht in hun onderbuik. De pijn is niet voortdurend aanwezig. Ook de mate van de pijn wisselt. Wel wordt de pijn erger tijdens de dag en tijdens inspanning. Een zwerfnier wordt niet altijd meteen ontdekt. Soms hebben mensen al jaren last van pijn voordat de juiste diagnose wordt gesteld.
Als je ligt, verdwijnt de pijn meestal, omdat de nier dan op zijn normale plaats terugkeert. De pijn komt weer terug als je gaat zitten of staan, omdat de nier op dat moment verzakt.
De oorzaak van de pijn is een minder goede doorbloeding van de nier. Het is namelijk mogelijk dat de nierslagader afgekneld wordt door de omlaag gezakte nier. Dan stroomt er minder bloed naar de nier. Er kan ook een knik in de urineleider ontstaan, waardoor zich urine ophoopt in de nier. Mogelijk kan daardoor ook pijn doorstaan, maar dat is niet zeker.
hoge bloeddruk bij zwerfnier
Door de zwerfnier kan er een knik of een draai komen in de nierslagader. De nier krijgt dan te weinig bloed. Het lichaam reageert daarop door de bloeddruk te verhogen. Doordat de nierslagader afwisselend knikt en dan weer recht komt, wisselt de bloeddruk. Een normale bloeddruk en een erg hoge bloeddruk wisselen elkaar af. Door hoge bloeddruk kan op de lange duur schade aan de nieren ontstaan.
infecties van urinewegen bij zwerfnier
Omdat de zwerfnier naar beneden is verzakt, kan er een knik komen in de urineleider. Daardoor hoopt de urine zich op in de nierkelken. Dit heet ook wel nierstuwing. Op de lange duur kan daardoor schade aan de nier ontstaan. Ook is er meer risico op een infectie van de urinewegen, zoals blaasontsteking of nierbekkenontsteking. Toch komt dit weinig voor bij zwerfnieren. Urineweginfecties hebben bijna altijd een andere oorzaak.
Onderzoek en diagnose
- een huisarts kan je buik onderzoeken, bij magere mensen is de verzakking van de nier soms voelbaar
- je krijgt bloed- en urineonderzoek, er zit misschien bloed en eiwit in de urine.
- misschien verwijst de huisarts je door naar het ziekenhuis voor verder onderzoek
Om een zwerfnier op te kunnen sporen, is een renogram nodig. Je krijgt hiervoor een licht radioactieve vloeistof ingespoten via een infuus in de arm. Hierdoor kan de arts de nieren en de overige urinewegen goed bekijken via een speciale camera. Het onderzoek duurt ongeveer een uur en is niet gevaarlijk of pijnlijk.
Daarnaast wordt vaak een CT-scan met contrastmiddel gemaakt. Deze scan heet een intraveneus pyelogram (IVP). Met deze scan kan de arts beter inschatten of een operatie zin heeft.
Behandeling van een zwerfnier
De behandeling richt zich meestal op de klachten. Je krijgt bijvoorbeeld medicijnen om de bloeddruk te verlagen. De arts controleert regelmatig je bloeddruk en de werking van de nieren. Als deze behandeling niet genoeg helpt, is een operatie mogelijk.
Zwerfnier vastzetten met operatie
Het is mogelijk om de zwerfnier vast te zetten. Deze operatie heet een nefropexie. Het kan gedaan worden als:
- je aanhoudende pijn hebt
- de nier niet goed genoeg werkt
- medicijnen niet helpen om de bloeddruk te verlagen
- en: langer dan 3 maanden last hebt van de symptomen
De operatie kan gedaan worden als kijkoperatie (een laparoscopische nefropexie) en als open operatie. Meestal gaat het om een kijkoperatie, omdat deze minder ingrijpend is.
De uroloog maakt drie kleine openingen in je zij, en maakt de zwerfnier met hechtingen vast aan een spier of aan weefsel. Het littekenweefsel om de nier heen moet de nier beter op zijn plaats houden.
Na een operatie hebben de meeste mensen geen pijn meer. De bloeddruk wordt weer normaal. Sommige mensen hebben wel het gevoel dat het middenrif tegen de nier aanduwt als ze diep inademen. Dat komt omdat de nier hoger is komen te liggen.
Je hebt na de operatie een kleine kans op urineweginfectie, zoals een blaasontsteking of nierbekkenonsteking. Bij een kijkoperatie is de kans op een infectie kleiner en hoef je minder lang in het ziekenhuis te blijven.
Deel je ervaringen met lotgenoten
Het kan prettig zijn om contact te hebben met mensen die zich in dezelfde situatie bevinden. Zij begrijpen wat jij doormaakt en kunnen jou vertellen hoe zij met de ziekte omgaan. Misschien hebben ze praktische tips voor jou.
Op onze community pagina kun je op zoek gaan naar mensen die ook een zwerfnier hebben. Bijvoorbeeld via in een van de gespreksgroepen.
Onze deskundigen dragen bij aan betrouwbare informatie.
Michiel Boerma, uroloog
Daan van Twist, internist-vasculair geneeskundige