Refluxnefropathie

Urine stroomt van de nieren naar de blaas. Dit gebeurt via de urineleider: het buisje tussen de nieren en de blaas. Normaal gesproken kan de urine niet terug omhoog naar de nieren. Maar bij reflux gebeurt dat wel. Reflux betekent terugstromen.

In de blaas zit steeds een kleine hoeveelheid bacteriën. Dat kan geen kwaad. De bacteriën worden uitgeplast. Maar wanneer de bacteriën in de nieren komen, kan dat een ontsteking van het nierweefsel veroorzaken. Dat kan schadelijk zijn voor de nieren.

Bij reflux neemt de kans op infecties van de nieren toe. Dat komt doordat bij reflux de urine op en neer beweegt in de urineleider. Soms blijft er urine staan in de urineleider. Zo kunnen bacteriën vanuit de blaas in de nieren terecht komen. Hoe ernstiger de reflux, hoe meer risico op infecties van de nieren. Deze infecties kunnen op hun beurt weer schade aan de nieren veroorzaken.

Nierschade die op deze manier ontstaat, heet refluxnefropathie (nefropathie betekent nierziekte). De volledige naam voor reflux in de urinewegen is vesico-ureterale reflux (vesico betekent blaas, ureter betekent urineleider). Dit wordt afgekort tot VUR.

Gewoonlijk stroomt urine van de nieren naar de blaas, via de urineleider. De urine kan maar één kant op kan stromen. Dit komt doordat er een soort sluiting tussen de urineleider en de blaas zit. Bij reflux werkt deze sluiting niet goed. Daardoor stroomt de urine terug: vanuit de blaas de urineleider in, richting de nieren.

Meestal is de oorzaak een aangeboren afwijking. De aansluiting van de urineleider op de blaas is dan verkeerd aangelegd. Zo’n aangeboren afwijking valt onder CAKUT. Dat is de Engelse afkorting voor Congenital anomalies kidney urinary tract, oftewel: aangeboren afwijkingen aan de nieren en urinewegen.

Maar reflux kan ook komen door een verhoogde druk in de blaas. Bijvoorbeeld als de blaasuitgang vernauwd is, of bij een overactieve blaas.

Reflux leidt zelf niet tot klachten. Maar het kan wel nieuwe problemen veroorzaken, zoals nierbekkenontsteking en nierschade. Nierbekkenontsteking kan nierschade veroorzaken. Maar die kans neemt af als je ouder wordt.

Soms is al voor de geboorte bekend dat een kindje refluxnefropathie heeft. Op de zwangerschapsecho is dan een afwijking te zien aan de nier en de urineleider. Na de geboorte krijgt het kindje dan extra controles en onderzoeken.

Kinderen met reflux krijgen soms vanaf de geboorte of vanaf de diagnose dagelijks een kleine dosis antibiotica. Dit is om urineweginfecties te voorkomen. De arts zal het met jou bespreken als dit bij jouw kind nodig is.

Is er een aangeboren afwijking aan de urinewegen? Dan is soms een operatie nodig. Maar reflux kan ook vanzelf overgaan. Vooral bij baby’s en jonge kinderen gebeurt dat vaak. Dat komt doordat de urineleider en de blaas nog groeien. Het is mogelijk dat de aansluiting tussen de urineleider en de blaas dan beter gaat werken.

In de periode tussen de ontdekking van reflux en het spontaan verdwijnen ervan óf de operatie, probeert de arts te voorkomen dat er infecties ontstaan. Hierbij verschilt de aanpak per kind. Soms is er een afwachtend beleid. Het kind krijgt een antibioticakuur als er een infectie ontstaat. Dit gebeurt direct bij de eerste tekenen van een infectie. Bij ernstige vormen van reflux schrijft de arts uit voorzorg een dagelijkse dosis antibiotica voor.

De meeste kinderen krijgen blaasontsteking omdat ze hun plas ophouden of de blaas niet goed leegmaken tijdens het plassen. Er blijft dan urine achter in de blaas. Als dit ook bij jouw kind gebeurt, legt de arts uit hoe je het plassen kunt verbeteren. Soms is daarbij de hulp van een speciaal daarvoor opgeleide fysiotherapeut nodig. De arts zorgt dan voor een verwijzing. Deze fysiotherapie is lastig voor kinderen. Daarom worden kinderen meestal pas doorverwezen als ze het ontwikkelingsniveau hebben van een kind dat halverwege groep 3 zit.

Bij refluxnefropathie zijn 2 soorten operaties mogelijk:

• injectiebehandeling in de blaas
  Bij deze behandeling gaat het om een kijkoperatie. Die is minder ingrijpend dan een gewone operatie. Tijdens de kijkoperatie spuit de arts een bepaald soort gel onder de urineleider. Daardoor herstelt de verbinding tussen de urineleider en de blaas zich. De urine kan dan niet meer terugstromen naar de urineleider en de nier.
   
• ureter-reïmplantatie
  Soms is een injectiebehandeling niet mogelijk, of heeft de behandeling onvoldoende resultaat. Dan bestaat de behandeling uit een ureter-reïmplantatie (ureter betekent urineleider, reïmplantatie betekent opnieuw aanbrengen in het lichaam). De arts plaatst de verkeerd aangelegde urineleider opnieuw in de blaas. Dit gebeurt tijdens een operatie.

Bij reflux kun je met verschillende artsen te maken krijgen. Waarschijnlijk komt jouw kind eerst bij de uroloog terecht. Dat is een arts die zich heeft gespecialiseerd in de urinewegen. De uroloog controleert de aansluiting van de urineleider op de blaas en start zo nodig een behandeling.

Is er nierschade ontstaan door reflux? Nierschade wordt behandeld door een nefroloog. Dit is een arts die is gespecialiseerd in nieraandoeningen. Het doel van de behandeling is om verdere achteruitgang van de nieren te voorkomen. Nierschade die al ontstaan is, gaat namelijk niet meer weg. 

Reflux hoeft niet ernstig te zijn. Infecties zijn vaak goed en snel te behandelen. Milde vormen van reflux verdwijnen na verloop van tijd vanzelf.

Maar je kunt door reflux ook chronische nierschade krijgen. Chronische nierschade heeft niet alleen gevolgen voor de lichamelijke gezondheid, maar raakt het hele leven. Mogelijk heeft de ziekte invloed op relaties, werk, studie en financiële situatie.

Voor vragen over werk, inkomen en scholing kun je bellen met het Steun- en adviespunt (STAP) van de Niervereniging Nederland (NVN).

Deel je ervaringen met lotgenoten

Het kan prettig zijn om contact te hebben met lotgenoten: mensen die zich in dezelfde situatie bevinden. Zij begrijpen wat jij doormaakt en kunnen jou vertellen hoe zij met de ziekte omgaan. Misschien hebben ze praktische tips voor jou.

Lotgenoten kun je onder meer ontmoeten via de gespreksgroepen op onze community. Hier kun je op zoek gaan naar mensen met dezelfde ziekte.