Meestgestelde vragen over nierdonatie bij leven

1. Kan iedereen een nier doneren?
Iedereen die 18 jaar of ouder is, en lichamelijk en geestelijk gezond is, kan in principe een nier doneren. Een arts onderzoekt via uitgebreid onderzoek of je geschikt bent als donor. Factoren zoals leeftijd, nierfunctie en algemene gezondheid een rol spelen. Bij gezondheidsproblemen als hart- en vaatziekten, kanker, diabetes of ernstig overgewicht is donatie soms niet mogelijk.
Lees meer: overweeg-je-een-nier-te-doneren?

2. Kan ik alleen doneren aan een familielid?
Nee, je kunt ook een nier doneren aan een vriend, partner, kennis of zelfs iemand die je niet kent. Je kunt zelf kiezen aan wie je een nier afstaat. Bij nierdonatie is het wel belangrijk dat je nier bij de ontvanger past. Dat houdt in dat er, onder meer, wordt gekeken of bloedgroep en weefseltype geschikt zijn.
Lees meer: aan-wie-kan-ik-een-nier-doneren?

3. Wat houdt matching tussen donor en ontvanger in?
Een niertransplantatie heeft de meeste kans van slagen als de donornier goed bij de ontvanger past. Dan is de kans op afstoting kleiner. Het transplantatieteam kijkt daarvoor naar bloedgroep, weefseltype (ofwel HLA-typering) en de kruisproef. Deze laatste test of er in het bloed van de ontvanger antistoffen zijn tegen het bloed van de donor.
Lees meer: Wat-houdt-matching-in??

4. Kan ik ook doneren aan iemand die ik niet ken?
Ja, dat kan. Je kunt reageren op oproepen via de (social) media of deelnemen aan een cross-over programma. Hierbij worden donoren en ontvangers gematcht op medische geschiktheid, ongeacht familieband.
Lees meer: aan-wie-kan-ik-een-nier-doneren?

5. Wat is een cross-over programma?
Als je nierdonor wilt zijn, maar je matcht niet met de ontvanger, kun je kiezen voor een cross-over donatie. Hierbij wordt een ander koppel gezocht dat ook geen goede match heeft. Via een ruil is soms wel transplantatie mogelijk. De donoren staan dan een nier af aan de ontvanger van het andere koppel. Zo kunnen beide ontvangers alsnog een geschikte nier krijgen. Dit gebeurt anoniem. Soms worden zelfs drie of vier koppels aan elkaar gekoppeld, of een anonieme donor doet mee aan een uitwisselingsketen.
Lees meer: geen-match-toch-niertransplantatie

Kan ik met 1 nier normaal leven?
Ja, je kunt prima met 1 nier leven. De overgebleven nier neemt het werk van de verwijderde nier grotendeels over, waardoor je meestal geen verschil merkt in je dagelijkse leven. Je kunt alles blijven doen, zoals sporten, reizen en werken, en je hoeft geen speciaal dieet te volgen of medicijnen te nemen. Wel is het belangrijk om gezond te leven, voldoende te drinken, niet te roken en voorzichtig te zijn met bepaalde pijnstillers die de nier kunnen beschadigen. Op de lange termijn is het risico op nierproblemen of complicaties voor gezonde donoren heel klein.

2. Wat zijn de risico’s voor de donor?
Zoals bij elke operatie zijn er risico’s, zoals wondinfectie, bloeding, trombose of longontsteking. Ernstige complicaties komen zelden voor. Sommige donoren ervaren langdurige pijn of vermoeidheid.
Lees meer: risicos-voor-de-nierdonor

3. Hoe lang duurt het herstel na de operatie?
Na de operatie blijf je meestal 3 tot 5 dagen in het ziekenhuis. Het herstel duurt meestal enkele weken tot maanden, afhankelijk van de operatie en je persoonlijke situatie. Je wordt aangemoedigd om snel weer te bewegen om complicaties te voorkomen.
Lees meer: risicos-voor-de-nierdonor

4. Wat als ik zelf toch ooit nierproblemen krijg?
Het kan altijd gebeuren dat je later in je leven zelf nierproblemen krijgt. Bijvoorbeeld door een ongeluk of door ziekte. Je hebt dan geen 2e nier meer als ‘reserve’. Dat kan betekenen dat je in de toekomst misschien zelf afhankelijk wordt van dialyse of een niertransplantatie. Een donor krijgt, als dat nodig is, voorrang op de wachtlijst (voor een nier van een overleden donor).

1. Hoe verloopt het traject om donor te worden?
Je meldt je, samen met de ontvanger, bij het ziekenhuis waar de transplantatie zal plaatsvinden. Daarna volgen medische en psychologische onderzoeken, gesprekken met het transplantatieteam, en uiteindelijk de operatie zelf. De voorbereiding duurt gemiddeld 3 tot 4 maanden.

2. Hoe verloopt de transplantatie?
Je wordt meestal een dag voor de operatie opgenomen op de afdeling Nierziekten/ nefrologie. De donor wordt eerst geopereerd. Dit gebeurt onder volledige narcose en duurt ongeveer 2 uur. Een vaatchirurg en uroloog voeren samen de operatie uit.
Na de operatie van de ontvanger kun je contact hebben met de ontvanger van je nier. (Bij een cross-over of anonieme donatie heb je  geen contact met de ontvanger.) De chirurg kan dan ook vertellen of de transplantatie goed is gegaan. Meestal is kort daarna in het bloed van de ontvanger te zien of de nier goed werkt.
Lees meer: onderzoek-operatie-en-nazorg

3. Wanneer weet je of de transplantatie gelukt is?
Een nier van een levende donornier werkt meestal meteen. Dat komt omdat de nier maar heel kort buiten het lichaam is geweest. Bij een nier van een overleden donor is vaker een wachttijd. De nier werkt als deze urine aanmaakt. Als de ontvanger zelf kan plassen, is dat een goed teken. Als er voldoende afvalstoffen in de urine zitten en de afvalstoffen in het bloed zijn gedaald, filtert de nier en werkt hij pas echt. Uiteindelijk gaan bijna alle donornieren werken.

4. Hoe gaat het na de operatie?
Als er geen complicaties zijn dan mag je 3 tot 5 dagen na de operatie weer naar huis. Je moet dan wel goed en zelfstandig kunnen eten, drinken en plassen. Je mag ook weer gewoon douchen. Doe thuis rustig aan en pak stapje voor stapje je dagelijkse bezigheden op. De eerste weken mag je niet tillen. Overleg met je werkgever wanneer je weer aan het werk gaat. Gemiddeld zijn donoren zes weken na de operatie voor het grootste gedeelte hersteld. Het kan één tot drie maanden duren voordat je weer de oude bent.
Lees meer: operatie-herstel-en-nazorg

1. Wat als ik me toch bedenk?
Je mag je altijd, op ieder moment in het traject, bedenken. Je mag daar een reden voor geven. Maar dit hoeft niet. Donatie is altijd vrijwillig.

2. Kan ik met iemand spreken die al een nier heeft afgestaan?
Ja, je kunt in contact te komen met mensen die al een nier hebben gedoneerd. Je kunt ervaringsverhalen lezen, maar ook 1 op 1 contact hebben met een ervaringsdeskundige of online een groepsgesprek bijwonen.
Kom-in-contact-met-donoren

3. Verandert mijn relatie met de ontvanger? Hoe ga ik hiermee om?
Een nierdonatie kan iets veranderen tussen jou en de ontvanger van jouw nier. Jij geeft de patiënt iets heel bijzonders. Meestal leidt dit niet tot problemen. De meeste transplantatie-paren vinden een nieuw evenwicht in hun relatie, de meesten vinden dat de relatie verbeterd is.

4. Wat mag ik verwachten van de ontvanger?
Het antwoord is wat bot: niets. Je praat van tevoren met een maatschappelijk werker over je verwachtingen. Waarschijnlijk verwacht je dat jouw ontvanger dankbaar is voor de nier die je geeft. Dat is deze natuurlijk ook. Maar als je bepaalde verwachtingen hebt over de manier waarop de ontvanger dankbaarheid laat zien, dan kan dat tot spanningen leiden. Het is aan te raden om verwachtingen zoveel mogelijk los te laten. Realiseer je goed dat de nier vanaf het moment van donatie niet meer van jou is.
Lees meer: emoties-rondom-nierdonatie-bij-leven

5. Ik wil anoniem doneren. Krijg ik wel te horen hoe het met ontvanger gaat?
Soms hoor je als donor van het ziekenhuis of de nier het doet, maar verdere informatie over het welzijn van de ontvanger wordt niet gedeeld. De anonimiteit tussen donor en ontvanger is wettelijk vastgelegd om de privacy van beide partijen te beschermen. Je hebt als donor geen direct contact met de ontvanger, ook niet na de transplantatie.
Wel is het soms mogelijk om via het ziekenhuis een anonieme boodschap te sturen naar de ontvanger, bijvoorbeeld een kaart of brief. Ook kan de ontvanger via het ziekenhuis een anoniem bedankje aan de donor sturen, als die dat graag wil.

1. Mag ik geld ontvangen voor mijn nier?
Nee, nierdonatie is volledig vrijwillig. Er mag geen financiële of andere materiële vergoeding tegenover staan. Dit is wettelijk vastgelegd. Als donor krijg je wel je onkosten vergoed.

2. Wat moet ik als donor regelen met mijn werk?
Het is verstandig om de donatie op tijd met je werkgever te bespreken. Je werkgever kan geen bezwaar maken, maar heeft waarschijnlijk meer begrip voor jouw donatie als hij ruim op tijd op de hoogte is. De Transplantatiestichting heeft een brief voor werkgevers met praktische informatie en regelingen.
Lees meer: gevolgen-voor-uw-inkomen

3. Wat als ik inkomsten misloop?
Als je als werknemer een nier doneert, heb je recht op een uitkering van het UWV. Je werkgever vraagt deze ziektewetuitkering aan en betaalt jou deze uitkering.
Zelfstandigen die hier niet voor verzekerd zijn, kunnen een onkostenvergoeding krijgen als ze inkomsten mislopen. Je kunt een vergoeding krijgen voor 6 tot 13 weken verlies aan inkomsten.
Lees meer: gevolgen-voor-uw-inkomen

4. Met welke kosten moet ik rekening houden?
De zorgverzekeraar van de ontvanger vergoedt de medische zorg. Ook bij anonieme donatie. Deze regeling geldt tot 3 maanden na de operatie. De zorgverzekeraar van de ontvanger vergoedt ook de nazorg voor de donor, tot 3 maanden na de donatie.
Je eigen zorgverzekeraar vergoedt je reiskosten. Ook als de donatie niet doorgaat. Eventuele kosten die je 3 maanden of langer na de operatie maakt, krijg je vergoed via je eigen zorgverzekeraar. Ook zijn er subsidieregelingen vanuit de overheid.
Lees meer: kosten-en-vergoedingen-bij-nierdonatie

1. Waarom is een nier van een levende donor beter?
Er is een lange wachtlijst voor postmortale nieren (een nier van een overleden donor). Het kan jaren duren voordat een nierpatiënt aan de beurt is. De meeste mensen op de wachtlijst moeten daarom eerst een tijd dialyseren.
Levende donatie biedt verschillende voordelen voor een nierpatiënt. De wachttijd is korter en er is geen of een kortere periode dialyse nodig, waardoor de patiënt fitter de operatie in gaat. De kwaliteit van de nier is ook beter, omdat deze niet zonder zuurstof heeft gezeten. Een nier van een levende donor gaat gemiddeld ook langer mee dan een nier van een overleden donor.
Lees meer: wat-is-nierdonatie-bij-leven?

2. Hoe lang is de wachtlijst voor een nier?
De lengte van de wachtlijst varieert, afhankelijk van factoren zoals bloedgroep, weefseltype, medische situatie en of je al dialyseert. Eind 2024 stonden er 1.066 mensen op de wachtlijst voor een niertransplantatie in Nederland. De gemiddelde wachttijd voor nierpatiënten is 2024 gelijk gebleven op 2 jaar en 3 maanden.

3. Hoe erg is het dat er een wachtlijst is?
Jaarlijks overlijden er mensen op de wachtlijst omdat een donornier te laat komt. In 2024 gingen 192 nierpatiënten van de wachtlijst af omdat zij overleden, of omdat hun conditie zo verslechterde dat ze een transplantatie niet meer aan konden.

4. Hoe vaak komt nierdonatie bij leven voor?
Zo’n 500 keer per jaar staat iemand in Nederland een nier af aan een nierpatiënt. Meestal is dat een familielid, partner, vriend of bekende. Geschat wordt dat 80 mensen hun nier aan een onbekende doneren.