Selecteer de tekst die je wilt vertalen en kies 'Vertalen'. Kies vervolgens de gewenste taal. Je kunt de vertaalde tekst beluisteren of lezen.

Spoelvloeistof wisselen bij CAPD

Laatste update, 7 juli 2025

Het wisselen van de spoelvloeistof bij CAPD gaat via je peritoneale-dialysekatheter (PD-katheter). Verzadigde spoelvloeistof loopt je buikholte uit. En schone spoelvloeistof loopt erin. Je hebt hierbij geen machine nodig.

In het kort

  • Het wisselen van de spoelvloeistof gaat in een aantal stappen:
  • Je verwarmt de schone spoelvloeistof in een speciale tas.
  • Je sluit de katheter aan op een slang.
  • Via deze slang laat je eerst de gebruikte spoelvloeistof uit je buik lopen. Je vangt de spoelvloeistof op in een zak.
  • Het uitlopen duurt ongeveer 20 minuten.
  • Daarna spoel je de slang schoon met een klein beetje schone vloeistof.
  • Daarna laat je de schone vloeistof in je buik lopen.

Bij het wisselen van de spoelvloeistof is het belangrijk dat je hygiënisch werkt. Tijdens het wisselen is er namelijk een open verbinding naar je buikholte, omdat het dopje van de katheter af is. Via de PD-katheter kunnen bacteriën in de buikholte komen. Dat vergroot de kans op een infectie. Tijdens de training voor CAPD leer je hoe je het wisselen zo schoon mogelijk kunt doen.

Spoelvloeistof verwarmen

Voordat de wisseling start, verwarm je de zakken met spoelvloeistof tot lichaamstemperatuur. Dat kan in een speciale warmtebox of warmtetas.

Als de spoelvloeistof is voorverwarmd, prikkelt die het buikvlies niet. Bovendien werkt peritoneale dialyse het best bij deze temperatuur.

PD-katheter in de buik
PD-katheter in de buik

PD-katheter aansluiten

Je sluit de PD-katheter aan op een slang. Deze slang heeft twee vertakkingen, oftewel: een Y-vorm. Het ene uiteinde van de slang sluit je aan op een lege zak, om de verzadigde spoelvloeistof op te vangen. Het andere uiteinde sluit je aan op een zak met schone spoelvloeistof. De slang met Y-vorm heet ook wel een Y-systeem.

De lege zak heet ook wel uitloopzak. De uitloopzak vangt de verzadigde spoelvloeistof op uit je buikholte. Soms gebruiken patiënten een container in plaats van een uitloopzak. 

De zak met schone spoelvloeistof heet inloopzak. De inloopzak hangt hoog en bevat schone spoelvloeistof.

Illustratie van het Y-systeem voor het wisselen van spoelvloeistof bij PD
Illustratie van het Y-systeem voor het wisselen van spoelvloeistof bij PD

Verzadigde spoelvloeistof verwijderen

De uitloopzak ligt lager dan je buik. Bijvoorbeeld op de grond. Je laat de spoelvloeistof uitlopen door de klem te openen op het slangetje dat naar de uitloopzak gaat. De verzadigde spoelvloeistof stroomt door de zwaartekracht vanzelf uit je buikholte naar de zak. Dit heet uitlopen. 

Uitlopen duurt meestal maximaal 20 minuten. Maar deze tijdsduur verschilt per persoon.

Flushen: slang schoonspoelen

Na het uitlopen moet je de verbindingsslang schoonspoelen. Dat heet flushen. Je opent de klem op het slangetje naar de inloopzak. En je laat een beetje schone spoelvloeistof uit de inloopzak omlaag stromen. Die stroomt niet naar de buikholte, maar via de verbindingsslang door naar de uitloopzak. Flushen maakt de kans op buikvliesontsteking kleiner. Ook verwijdert het luchtbellen uit de vloeistof die pijn kunnen veroorzaken.

Schone spoelvloeistof de buikholte in

Na het flushen sluit je de klem van de kunststof slang naar de uitloopzak. Daarna laat je de schone spoelvloeistof je buikholte in stromen. Dat heet inlopen. 

Inlopen duurt gemiddeld 10 minuten. Maar deze tijdsduur verschilt per persoon. Het inlopen mag niet te snel gaan. Anders kan een vervelend gevoel of pijn in de buik ontstaan.

Loskoppelen en afsluiten

Na het inlopen is het wisselen klaar. Je koppelt de PD-katheter los van het Y-systeem. Daarna sluit je de PD-katheter af met een steriel dopje. Na elke wisseling gebruik je een nieuw dopje.

Je maakt het Y-systeem los van de zakken en laat de vloeistof uit het Y-systeem weglopen. De gebruikte (verzadigde) spoelvloeistof en het Y-systeem gooi je weg.

De tijd dat de spoelvloeistof overdag in de buikholte kan blijven zitten, is 4 tot 6 uur. Hierdoor is het mogelijk om het precieze tijdstip uit te kiezen wanneer je een wisseling uitvoert. Dit geeft een grotere vrijheid in het dagelijks leven. 's Nachts blijft de vloeistof langer in de buik.

Advies en hulp bij wisselen spoelvloeistof

Heb je problemen tijdens de peritoneale dialyse? Neem dan contact op met de dialyseverpleegkundige in uw dialysecentrum of de eerstehulpafdeling van je ziekenhuis. 

Materialen voor CAPD worden thuisbezorgd

Je krijgt de zakken en andere dialysematerialen thuisbezorgd door de leverancier, de apotheek of het dialysecentrum. Zo heb je altijd voldoende voorraad. 

Als een voorraad opraakt, bestel je nieuwe materialen.

Adressen wisselruimtes CAPD

Alphen a/d Rijn

Themapark Archeon
Archeonlaan 1
0172  447 744

Vogelpark Avifauna
Hoorn 65
0172 487 503

Amsterdam 

RAI
Europalaan 1
020 549 1212

Scheepvaartmuseum
Kattenburgerplein 1
020 523 2222

Science center Nemo
Oosterdok 2
020 531 3118
In schoolvakanties en op feestdagen niet beschikbaar

Vincent van Goghmuseum
Paulus Potterstraat 7
020 570 5200

Apeldoorn 

Nationaal museum Paleis het Loo
Koninklijk Park 1
055 577 2400

Arnhem

Koninklijke Burgers’ Zoo
Antoon van Hooffplein 1
026 442 4534

Nederlands Openluchtmuseum
(U kunt de EHBO-ruimte gebruiken, deze zit onder de Houtloods naast het Canon café. Vraag bij de servicebalie om toegang.)
Hoeferlaan 4
026 357 6111

Bennebroek

Recreatiepark Linnaeushof
Rijksstraatweg 4
023 584 9086

Berg en Dal

Afrikamuseum
Postweg 6
024 684 7273

Bussum 

NVN
Groot Hertoginnelaan 34
035 691 2128

Den Haag

Haags Historisch Museum
Korte Vijverberg 7
070 312 3062

Madurodam
G. Maduroplein 1
070 416 2460

Emmen 

Wildlands Adventure Zoo Emmen
Raadhuisplein 99
0591 850 850

Enkhuizen 

Sprookjeswonderland Enkhuizen
Koolzandweg 9
0228 317 853
Van te voren contact opnemen.

Zuiderzeemuseum
Wierdijk 12 - 22
0228 351 111

Harderwijk 

Dolfinarium Harderwijk
Strand Boulevard Oost 1
0341 467 467

Hilvarenbeek 

Recreatiepark De Beekse Bergen
Beekse Bergen 1
013 536 0032
Geldt alleen voor 'Strand en Speelland' (dagrecreatie).

Hoek van Holland

Stena Line
Stationsweg 10
0174 389 333
Bij aankomst aan boord contact opnemen met de eerste stuurman.

Kaatsheuvel 

De Efteling
Europalaan 1 
0416 288 111

Leiden 

Rijksmuseum voor Volkenkunde
Steenstraat 1
071 516 8800

Lisse 

Keukenhof
Stationsweg 166A
0252 465 555
Melden bij de EHBO-post

Luchthaven Schiphol

Medische Dienst Schiphol
Schipholweg 1
020 601 2528 
Dialyseruimte in vertrekhal 2, boven balie 16. U kunt hier terecht zonder u van te voren aan te melden.
Let op: het gebruik is niet gratis, er moet een kort consult betaald worden!

Rhenen 

Ouwehands Dierenpark
Grebbeweg 11 en 99
0317 650 200
Ouwehands Dierenpark neemt contact op met het Medisch Centrum Rhenen om aldaar te wisselen.
Let op! Is niet open tijdens feestdagen/weekeinden en in de avonduren.

Rotterdam 

Diergaarde Blijdorp
Blijdorplaan 8
010 443 1481

Wereldmuseum Rotterdam
Willemskade 25
010 270 7181
De dialyseruimte is in de kleedruimte van het theater.

Wassenaar 

Duinrell
Duinrell 1
070 515 5258

Onze deskundigen dragen bij aan betrouwbare informatie.

Alferso Abrahams, internist-nefroloog

Anita van Eck van der Sluijs, internist-nefroloog

Laura Haasdijk, medisch maatschappelijk werker

Sabine Timmerman, dialyseverpleegkundige

Waarom werken we samen met deskundigen?