Met succespaden naar meer impact

Vroeger was de Nierstichting vooral fondsenwerver en onderzoekfinancier. Deze positie is in de afgelopen jaren steeds sterker veranderd.
‘We zijn inderdaad een meer sturende rol gaan spelen bij het financieren van onderzoek. Zo laten we patiënten tegenwoordig mee oordelen over onderzoeksvoorstellen die bij ons binnenkomen. Samen met de NVN en NFN hebben we een agenda geformuleerd waar, in samenwerking met patiënten, prioriteiten voor onderzoek zijn opgesteld.  Over bepaalde onderwerpen die voor ons belangrijk zijn te onderzoeken, pakken we al geruime tijd zelf de regie. Een voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van de draagbare kunstnier. Op het gebied van regeneratieve geneeskunde spelen we eveneens een actieve rol, denk aan RegMed XB. Zo ook bij vroegopsporing van nierschade, met het Niercheck onderzoek. 

Deze regisseursrol heeft mooie bewegingen in gang gezet. Toch leidde het er ook toe dat keuzes niet altijd door professionals in het veld begrepen werden.
‘We realiseren ons dat we nog grotere impact voor patiënten kunnen realiseren, als we bij onderzoek nauw met elkaar samenwerken. Daar bedoel ik mee: in samenwerking met het veld en nierpatiënten in kaart brengen welke stappen het belangrijkst zijn als eerste te nemen. Om vervolgens met elkaar invulling te geven aan het onderzoek en de innovatie die daarvoor nodig is. We willen daarbij flexibel kunnen inspringen op kansen die zich onderweg voordoen.’

Zijn er samenwerkingsverbanden die jullie geïnspireerd hebben tot een nieuw beleid?
‘De Gezonde Generatie door de Samenwerkende Gezondheidsfondsen en partners is een mooi voorbeeld. Het laat zien dat als je bestaande initiatieven op een slimme manier verbindt, je elkaar kunt versterken. Doordat bij de ene partij de focus ligt op mentale weerbaarheid van jongeren, waar een andere partij zich richt op gezonder eten. Zo kun je een uitdagend doel, namelijk het verbeteren van de algehele gezondheid van een toekomstige generatie, toch structureel aanpakken. Die gezamenlijke energie trekt bovendien weer nieuwe partijen aan, die bijdragen aan de maatschappelijke verandering die je met elkaar nastreeft.’ 

Waar liep de Nierstichting tegenaan bij het vorige beleid?
‘We zagen bijvoorbeeld te vaak dat mooie onderzoeksresultaten, die antwoord geven op relevante vraagstukken, geen vervolg kregen in de richting van de patiënt. Ook het onderzoeksveld merkte dat bevindingen wel gepubliceerd werden, maar dat het daarna afwachten is of iemand het oppakt en ermee verder gaat. Ook ontbrak het aan langetermijnvisie op vraagstukken binnen de nefrologie, en hoe deze aan te pakken. Denk aan vragen als: wat heeft prioriteit en op welke manier gaan we ermee aan de slag? Maar ook: wat weten we al wél en wat vraagt nog om onderzoek? En: welke innovaties zijn nodig om verschil te kunnen maken, en hoe ontwikkelen we deze?’

Het vernieuwde beleid richt zich onder meer op het vormen van allianties rondom de belangrijkste thema’s in de nefrologie.
‘Klopt. Wat we willen bereiken, is dat verschillende disciplines, die nodig zijn om een probleem op te lossen, gezamenlijk eigenaar worden van deze kwestie. Dit kan door een coalitie te vormen, waarbij er sprake is van gezamenlijke prioritering en regie. Met elkaar kijken we naar wat nodig is om ambities waar te kunnen maken. De bevindingen werken we vervolgens uit in zogeheten routekaarten. Hierin worden de te nemen stappen helder weergeven. Met elkaar bepaalt een alliantie vervolgens welke activiteiten en onderzoeksprojecten concreet moeten worden opgepakt.’ 

Wat moeten we ons bij zo’n routekaart voorstellen?
‘De routekaart zet alle stappen in volgorde van prioriteit en maakt inzichtelijk wat er nodig is om deze uit te voeren. Hoe een routekaart er precies uitziet, verschilt natuurlijk per thema. Stel, we willen de wachtlijsten voor niertransplantatie halveren. Desbetreffende routekaart zal dan verschillende elementen bevatten. Bijvoorbeeld het voorkomen van afstoting door betere matching van donor en ontvanger. Maar ook het verbeteren van behandelingen om afstoting te voorkomen. Tegelijkertijd moeten er meer organen beschikbaar komen. Als we in gesprek gaan met onderzoekers, artsen en patiënten komen er ongetwijfeld ook andere aspecten naar voren, die een plek krijgen op de routekaart.’

‘Succespaden naar meer impact’ is waar het nieuwe beleid voor staat. Kun je de kern in een notendop beschrijven? 
‘Het nieuwe beleid voor onderzoek & innovatie kent 3 programma’s: Kolff+, Pionier+ en Missie+. Respectievelijk gericht op het ontwikkelen en behoud van creatief talent, cofinanciering en routekaartprojecten. Hierbinnen zijn we continu op zoek naar succespaden, waarbij de wens is flexibel in te springen op kansen die gedurende een project ontstaan. Van onderzoekers verlangen we dan ook dat ze, naast het projectvoorstel, eveneens nadenken over hoe hun onderzoekslijn bijdraagt aan impact voor nierpatiënten. En dat ze hiervoor een strategie ontwikkelen.’

Breder kijken dan het onderzoeksproject alleen dus.
‘Ja. Want belangrijk is ook wat je vervolgens met positieve resultaten doet. In de beleidslijn hebben we daarom specifiek kruisbestuiving opgenomen. Met als doel dat de verschillende programma’s elkaar gaan voeden. Zo kunnen succesvolle resultaten uit Kolff+ verder worden gebracht in het programma Pionier+. Of zelfs worden ondergebracht in een routekaart binnen Missie+.’

Kolff+, Missie+, Pionier+; waarin verschillen deze programma’s onderling?
‘Kolff+ is de kweekvijver voor onderzoektalent en nieuwe creatieve ideeën. Waarbij behoud van talentvolle onderzoekers en het opvolgen van succesvol onderzoek essentieel zijn om het onderzoeks- en innovatiesysteem te blijven voeden.  Pionier+ richt zich op het mobiliseren van cofinanciering om succesvol onderzoek verder te brengen. Dit gebeurt veelal in publiek private samenwerkingen, maar kan ook met andere financiers opgezet worden.  Missie+ is het programma dat invulling geeft aan onderzoek en innovatie binnen de eerder genoemde routekaarten.’

Wat is het eerste programma dat met jullie nieuwe aanpak van start gaat?
‘De Pionier+ call is inmiddels geopend en online te vinden op onze website. We gaan er voor nu dan ook vanuit dat het eerste project een mooie cofinanciering is. De eerste Kolff+ call verwachten wij medio april te openen. De deadline voor vooraanvragen zal dan begin juni zijn. Voor Missie+ bereiden we op dit moment de thema’s voor. Voor dit programma publiceren we geen open oproep. We verwachten voor de zomer wel de eerste (digitale) bijeenkomsten over de routekaarten te organiseren. 

Lees meer over wetenschappelijk onderzoek >