Uncensored immune profiling in kidney transplantation: towards individualized immunosuppressive treatment

Identificeren van een immunologische vingerafdruk in het bloed van niertransplantatiepatiënten waardoor het in de toekomst mogelijk is afweeronderdrukkende medicatie voor een individuele patiënt meer op maat te doseren. Uiteindelijk bijdragen aan een verbetering van de kwaliteit van leven, een vermindering van de ernstige bijwerkingen van de medicatie en een langere transplantaat- en patiëntoverleving.

Tot op heden krijgen niertransplantatiepatiënten grotendeels dezelfde afweeronderdrukkende medicijnen in dezelfde dosis, omdat het lastig is om de medicatie voor een individuele patiënt vast te stellen. Vanuit de kliniek is er een dringende vraag om patiënten te identificeren die minder medicatie nodig hebben zonder dat zij het risico lopen op een afstoting. Het risico op afstoting is deels afhankelijk van de matching tussen donor en ontvanger. Daarnaast heeft de mate van activering of remming van het immuunsysteem van de ontvanger ook invloed op de kans op afstoting, infectie en kanker. Het is momenteel niet goed mogelijk de activiteit van het immuunsysteem in een individuele patiënt te meten. Eerder heeft de onderzoeksgroep een methode ontwikkeld waarmee het immuunsysteem op een holistische manier te meten is. Met de holistische aanpak is het mogelijk om heel veel verschillende cellen tegelijkertijd te meten in plaats van slechts één bepaalde groep cellen te onderzoeken. Door het groeperen van de gegevens ontstaat er een profiel, een soort 'vingerafdruk' van het immuunsysteem. Het is al bekend dat die vingerafdruk anders is bij mensen met ontstekingsziekten dan bij gezonde mensen. De verwachting is dat bij niertransplantatiepatiënten een specifieke vingerafdruk te onderscheiden is en dat deze vingerafdruk verschilt tussen patiënten met een zwakker immuunsysteem (degenen die herhaaldelijk infecties krijgen of bijvoorbeeld terugkerende huidkanker hebben) en patiënten met een sterk reagerend immuunsysteem (bijvoorbeeld degenen die een afstoting krijgen). Doelstellingen: 1. Gedetailleerd onderzoeken van het immuunprofiel van patiënten met een klinisch 'zwakke' immuunstatus en een 'sterke' immuunstatus theoretisch leidend tot het vinden van een vingerafdruk passend bij een zwakke of sterke immuunstatus. 2. Vaststellen hoe niertransplantatie en het gebruik van afweeronderdrukkende medicatie het immuunprofiel veranderen

Deze pilotstudie laat zien dat de immuunprofielen (gebaseerd op de samenstelling van de afweercellen in het bloed) van gezonde controles, pretransplantatie- en posttransplantatiepatiënten duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn, hoewel er belangrijke variatie kan zijn tussen de patiënten binnen de groepen.

Vooraf definieerden de onderzoekers groepen waarvan men vermoedde dat ze op klinische gronden overeen kwamen met een 'zwak' of een 'sterk' immuunsysteem. Hierbij bekeken de onderzoekers of dit zich vertaalde in een specifiek immuunprofiel. Dit bleek echter niet het geval: de immuunprofielen waren verrassend gevarieerd.

Om objectief te bepalen of je verschillende groepen kan vormen en of je hiermee verschillende patiëntgroepen kan onderscheiden, hebben de onderzoekers de immuunprofielen van alle patiënten door de computer automatisch laten groeperen (‘unsupervised analysis’). Hiermee werden drie verschillende groepen zichtbaar: het ‘gezonde profiel’ met hierin alle gezonde controles (maar ook enkele patiënten voor en na transplantatie), het ‘transplantatie’ profiel met voornamelijk patiënten na transplantatie, en het ‘gemengde’ profiel met zowel patiënten voor als na transplantatie.

De resultaten laten zien dat deze methode verschillende immuunprofielen kan onderscheiden en kan groeperen in aparte clusters. Maar dat er tegelijkertijd grote individuele variatie is, wat een pleidooi voor behandeling op maat kan zijn. Het uiteindelijke doel is immuunprofielen te gebruiken om de afweeronderdrukkende medicatie af te kunnen stemmen op de individuele patiënt ter optimalisering van de behandeling. Prospectief vervolg onderzoek zal nodig zijn om profielen te identificeren waarbij het mogelijk is de afweeronderdrukkende medicatie te veilig verlagen zonder risico op afstoting.

Soort: Onderzoek met mensen; fundamenteel/toegepast, klinisch
Onderwerp: Transplantatie, personalized medicine, immuunsysteem, afweeronderdrukkende medicijnen