Self-management after kidney transplantation: Development and pilot-testing of an innovative nurse-led self-regulation intervention

Het ontwikkelen van een programma dat de zelfstandigheid van de patiënten na niertransplantatie bevordert en ondersteunt.

Zelfmanagement en het opvolgen van leefadviezen na niertransplantatie is een complexe en vaak
uitdagende taak. Patiënten moeten omgaan met medische aspecten maar ook met psychologische en sociale consequenties van de transplantatie. Dit project richtte zich op het ontwikkelen en evalueren van een programma waarbij zelfmanagement van patiënten na niertransplantatie bevorderd en ondersteund wordt door verpleegkundigen.

Het onderzoek bestond uit drie fasen. In de eerste fase zijn de wensen en behoeften van patiënten ten opzichte van zelfmanagementondersteuning in kaart gebracht middels een focusgroepstudie. Vervolgens zijn de houdingen van patiënten ten opzichte van zelfmanagementondersteuning onderzocht (Q-Methodologie studie). In de tweede fase is een programma ontwikkeld dat bestaat uit protocollen, modules, materialen en trainingen. In fase drie is het nieuwe programma aan de hand van de ervaring van de patiënten en de invloed op zelfmanagement en kwaliteit van leven geëvalueerd.

Om een programma te ontwikkelen en te testen in samenwerking met patiënten en verpleegkundigen zijn perspectieven, behoeften en houdingen van patiënten ten opzichte van zelfmanagementondersteuning onderzocht. De bevindingen hiervan lieten onder andere zien dat patiënten meer aandacht voor de psychosociale aspecten wenselijk vonden en dat er meer zorg op maat op prijs werd gesteld.

Op basis van deze bevindingen is er een interventie ontwikkeld die door verpleegkundigen in de poliklinische setting kan worden toegepast. Eerst worden problemen op 14 levensgebieden open geïnventariseerd aan de hand van het 'Zelfmanagement Web'. Vervolgens stelt de patiënt zich doelen om verbetering aan te brengen op de door hun geselecteerde gebieden. In deze studie bestond de interventie uit vier sessies van een kwartier aanvullend op de reguliere zorg. De nadruk ligt op het versterken van de regie en vertrouwen van de patiënt waarbij de verpleegkundigen een coachende rol speelt. Om het programma goed te kunnen uitvoeren werd een training in gespreksvaardigheden voor de verpleegkundigen ontwikkeld en een interventieprotocol opgesteld.

In een pilotstudie in het Erasmus MC werd de interventie geïmplementeerd en geëvalueerd. De bevindingen laten zien dat patiënten het programma nuttig en prettig vinden. Verpleegkundig specialisten vonden de holistische aanpak van toegevoegde waarde die een bijdrage kan leveren aan het opbouwen van een vertrouwensrelatie met patiënten. De kennis verkregen in deze studie kan worden toegepast in vervolgonderzoek en zal de implementatie van de interventie bevorderen.

Zelfmanagement, transplantatie, zelfstandigheid, kwaliteit van leven