Op naar meer niertransplantaties voor patiënten die moeilijk zijn te transplanteren

‘Zelfs al iemand een ‘eigen’ donor aandraagt voor een niertransplantatie, is rechtstreekse donatie niet altijd mogelijk door antistoffen tegen de bloedgroep of tegen het zogenaamde HLA van de donor', legt De Weerd uit. ‘In die gevallen kan het landelijke cross-over (donorruil) programma soms uitkomst bieden. Nierpatiënten met een niet-passende, levende donor kunnen aan dit programma deelnemen, waarin nieuwe combinaties worden gezocht om hen alsnog met een passende, levende donor te kunnen transplanteren. Maar: nog steeds kan een groot deel van de koppels niet via dit programma worden gematcht.’

Cross-over+
Om dit te veranderen wordt momenteel gewerkt aan cross-over+. In dit nieuwe cross-overprogramma krijgen patiënten met veel antistoffen tegen donoren prioriteit, en worden in specifieke gevallen wat minder strenge eisen gesteld aan de match tussen de donor en de ontvanger. Onder strikte voorwaarden kan bij moeilijk te transplanteren patiënten een nier worden gedoneerd die niet perfect passend is of een andere bloedgroep heeft. In de MONTEKEP-studie onderzoeken De Weerd en haar collega’s in het Erasmus MC, in samenwerking met alle Nederlandse transplantatiecentra, in de eerste plaats wat de gevolgen zijn van de nieuwe regels in cross-over+. Hiervoor gebruiken ze een computerprogramma dat de echte situatie mét de nieuwe regels kan nabootsen (simuleren). Vervolgens vergelijken ze het te verwachten aantal nieuwe transplantaties in de simulatie met het daadwerkelijke aantal transplantaties in de afgelopen jaren. De Weerd: ‘Het project is heel goed uit de startblokken gekomen. Ondertussen is onderzoeker Matthijs Klaassen begonnen met het verzamelen van de benodigde gegevens en heeft hij de eerste analyses kunnen uitvoeren. Hopelijk hebben we al snel een eerste idee van de impact van de nieuwe regels op het aantal matches.’

In het tweede deel van de studie zullen de onderzoekers ook andere scenario’s voor het cross-overprogramma testen, om uit te zoeken hoe levende donor niertransplantatie voor meer nierpatiënten mogelijk wordt. ‘Zo onderzoeken we bijvoorbeeld het effect van het laten meedoen van meer dan één donor per patiënt en het stimuleren van ‘compatibele’ cross-over deelname. Dit betekent dat koppels die wel rechtstreeks kunnen doneren toch meedoen aan het cross-overprogramma om een nog beter passende match te vinden. Zelfs voor koppels die ook rechtstreeks getransplanteerd kunnen worden, kan deelname aan het cross-over programma voordelen bieden. Je kunt dan soms een donornier vinden die nog beter past, waardoor deze langer meegaat. Dat geldt vaak voor partners: veel mensen willen een nier aan hun geliefde doneren, maar qua afweersysteem is dit vaak niet de beste keus.’

‘Wij verwachten dat het nieuwe cross-over+ programma het aantal niertransplantaties bij moeilijk te transplanteren mensen, die al lang op de wachtlijst voor een donornier staan, zal vergroten. Terwijl het aantal transplantaties bij mensen zonder antistoffen op zijn minst gelijk zal blijven. Ons doel is dan ook om meer transplantaties in het algemeen te bereiken en óók bij moeilijk te transplanteren patiënten’, besluit de Weerd.