Is nierschade eerder vast te stellen?

Chronische nierschade treft 1,7 miljoen mensen en wordt vaak pas in een relatief laat stadium ontdekt. “Mensen hebben geen klachten bij beginnende nierschade”, aldus De Borst. “Daarnaast hebben de nieren reservecapaciteit waardoor de nierfunctie nog normaal is terwijl er al wel schade is. Vaak wordt de nierschade daardoor in een verder gevorderd stadium vastgesteld, regelmatig zelfs als er al bijna sprake is van nierfalen.” Vroegere opsporing van nierschade is dus cruciaal.
Op dit moment wordt nierschade vastgesteld door de spierafvalstof creatinine in het bloed en de hoeveelheid eiwit in de urine (proteïnurie) te meten. Deze methodes zijn echter niet optimaal. De hoeveelheid creatinine is ook afhankelijk van de spiermassa en verschilt daardoor per persoon. En bij lang niet alle nierziektes ontstaat proteïnurie.

Met AI op zoek naar nieuwe marker voor nierschade
De Borst maakt op deze zoektocht gebruik van kunstmatige intelligentie, ook wel Artificial Intelligence (AI). Vanuit een grote hoeveelheid gegevens wil hij zo veel mogelijk stofjes onderzoeken die in bloed en urine te vinden zijn. En met behulp van AI bepalen of er een marker of een combinatie van markers is, die beter samenhangen met de mate van nierschade dan creatinine.

Nierbuisjes
Internist-nefroloog Ewout Hoorn benadert het probleem op een iets andere manier. Hij ontwikkelt een nieuwe urinetest om naar de nierbuisjes te kijken zonder een biopt te doen. Dit is mogelijk een nog specifiekere methode om nierschade op te sporen.
Ewout Hoorn: ‘De cellen in de nierbuisjes geven namelijk kleine blaasjes af die in de urine terechtkomen. De blaasjes bevatten duizenden eiwitten uit de nier. Om de nieuwe urinetest te maken, kies ik die eiwitten uit die nierschade al in een vroeg stadium kunnen aantonen. Bovendien kijk ik hoe die eiwitten reageren op nierbeschermende behandelingen. Zo kan de nieuwe urinetest ingezet worden om een nog vroegere behandeling van nierschade mogelijk te maken.’

Nierstichting ondersteunt jonge onderzoekers
Deze onderzoekers hebben in het verleden subsidie gekregen uit het onderzoeksprogramma van de Nierstichting. De Borst: “Zo gaat het vaak in het onderzoek: een kleinere subsidie voor het verkennen van een onderwerp geeft aanleiding tot een veel groter project. Je ziet dat deze strategie van de Nierstichting werkt. Dat er nu twee ERC-consolidator grants naar Nederlands nieronderzoek gaan is echt uniek. Ik ben ontzettend dankbaar voor de mogelijkheden die de Nierstichting ons biedt. Het ondersteunen van onderzoekers aan het begin van hun loopbaan geeft zo een impuls die essentieel is voor het vervolg.”

ERC Consolidator Grant voor Martin de Borst en Ewout Hoorn
Hoogleraren nefrologie Martin de Borst (UMCG) en Ewout Hoorn (Erasmus MC) hebben allebei een ERC Consolidator Grant ter waarde van elk twee miljoen euro ontvangen van de European Research Council (ERC). Deze Grants worden toegekend aan excellente onderzoekers met ten minste zeven en maximaal twaalf jaar onderzoekservaring. Zij moeten de baanbrekende aard, ambitie en haalbaarheid van hun wetenschappelijk voorstel aantonen. De financiering is verstrekt voor vijf jaar; hiermee kunnen de onderzoekers meerdere promovendi en postdoc-onderzoekers aanstellen.