Acuut nierfalen op de IC

Wanneer iemand een sepsis heeft, reageert het lichaam overdreven heftig op een infectie. De infectie kan overal in het lichaam zitten, bijvoorbeeld een blaas- of een longontsteking. De reactie op de infectie is echter zo heftig dat iemand ernstig ziek wordt en soms zelfs op de intensive care (IC) opgenomen moet worden.
Op de IC krijgt een deel van deze groep patiënten te maken met acuut nierfalen. De nieren werken dan plotseling erg slecht. Patiënten hebben een grote kans om te overlijden. En als ze het wel overleven, is de kans groot dat hun nieren blijvend beschadigd zijn.

Rijke database
Peters-Sengers, werkzaam als postdoc aan het Amsterdam UMC, wil meer inzicht krijgen waarom sommige patiënten met sepsis wel nierfalen krijgen en andere niet. En waarom sommige patiënten binnen 48 uur herstellen van het nierfalen en andere pas later.
“Mijn hypothese is dat de afweerreactie van het lichaam op de sepsis beïnvloedt of en hoe lang iemand nierfalen krijgt. Je lichaam probeert de infectie aan te pakken maar geeft een overreactie. Kennelijk krijgen je nieren daarbij ook een klap. Over die afweerprocessen willen we meer weten.”
Peters-Sengers gebruikt voor zijn onderzoek gegevens uit een bestaande database: het MARS-cohort. Daarin zijn gegevens opgenomen uit alle IC-opnamen van twee academische centra met daarin ook de gegevens van ruim 2.300 patiënten met sepsis. “Dat is een heel rijke database. Het gaat om ontzettend veel gegevens: patiëntkarakteristieken, IC-monitoring, informatie over behandelingen, alle labwaarden, bloed- en urinemonsters. We kijken naar meer dan 25 verschillende markers voor verschillende systemen van afweer. Daardoor kun je pinpointen welke afweerprocessen kunnen leiden tot nierfalen.”

Infecties
Het onderzoek gaat specifiek over patiënten met sepsis omdat het één van de belangrijkste oorzaken van nierfalen is op de IC. Tijdens zijn promotieonderzoek, dat gericht was op transplantatie, kwam Peters-Sengers al veel in aanraking met infecties. “Dat is immunologisch ook heel interessant. Om afstoten te voorkomen onderdruk je de afweer waardoor je een groter risico hebt op infectie. Om dat op te lossen schroef je de medicijnen terug waardoor de kans op afstoten weer toeneemt. Je balanceert op een dun draadje. Zo ben ik me verder met infecties bezig gaan houden. Sepsis is meer een acuut probleem terwijl infecties bij transplantatie meer een chronisch probleem is.”

Ingewikkeld vraagstuk
Uiteindelijk hoopt Peters-Sengers aan de hand van een biomarker (iets dat je kunt meten aan het lichaam) te kunnen voorspellen welke patiënten met sepsis risico lopen op acuut nierfalen. En welke patiënten risico lopen om daar niet binnen 48 uur van te herstellen.
“De volgende vraag is hoe je die patiënten beter kunt behandelen. Je zou bijvoorbeeld eerder kunnen dialyseren. Of je zou voorzichtiger kunnen zijn met medicijnen die schadelijk zijn voor de nieren. Op de IC worden immers veel medicijnen gegeven. Je kunt allerlei dingen bedenken, maar deze vraag zit nog niet in dit project. Het is een heel ingewikkeld vraagstuk waar je nog lang onderzoek naar kunt doen.”

Onderzoek naar coronapatiënten
De Kolff-subsidie is in december 2019 toegekend, vlak voor de wereldwijde corona-epidemie. Hessel laat weten dat hij buiten de Kolff-beurs, maar wel in het verlengde ervan, op dit moment nierfunctie, nierfalen en herstel hiervan onderzoekt bij positief geteste COVID-19 patiënten. “We onderzoeken patiënten die zijn opgenomen in 6 grote ziekenhuizen. Eerder onderzoek lijkt het aantal coronapatiënten met nierfalen te onderschatten, maar dit zijn we momenteel aan het uitzoeken.”