Nierschade door pijnstillers

Het risico op nierschade bestaat vooral bij gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers, zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac. Deze pijnstillers heten ook wel NSAID’s: Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs.

Door gebruik van NSAID’s kan acute nierschade ontstaan. Dit betekent dat de nieren ineens minder goed werken. Binnen 1 tot 3 dagen kan de nierfunctie al enorm verslechteren.

Als dit op tijd wordt ontdekt, is vaak nog een goede behandeling mogelijk. De nierfunctie kan zich dan weer herstellen. Maar acute nierschade kan ook overgaan in blijvende (chronische) nierschade. Dat risico is extra groot als je al chronische nierschade hebt. De nieren gaan dan nog verder achteruit. Daarom krijgen nierpatiënten het dringende advies geen NSAID’s te gebruiken.

Gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s) kan leiden tot acute nierschade. Dit kan op verschillende manieren:

Het risico op acute nierschade door verminderde doorbloeding bestaat vooral als:

• je langer dan 5 dagen achter elkaar NSAID’s gebruikt.
• je te veel NSAID’s tegelijk gebruikt, dus als je een hoge dosis neemt.
• je veel vocht verliest, bijvoorbeeld door erge diarree of overgeven. Ook door koorts of op heel warme dagen kun je veel vocht verliezen.
• je andere medicijnen gebruikt die de doorbloeding van de nier verminderen, bijvoorbeeld RAAS-remmers of plaspillen (diuretica).
• je al wat ouder bent (65+). Bij ouderen is de doorbloeding vaak al minder goed. Ook gaat de nierfunctie achteruit bij het ouder worden.

Bij acute nierschade gaan de nieren snel achteruit. Dit merk je niet altijd. Nierschade geeft in het begin geen klachten. Vaak ontstaan er pas klachten als de nieren voor nog maar 30% werken. Je krijgt dan last van bijvoorbeeld vermoeidheid, jeuk en bloedarmoede.

Maar bij acute nierschade gaan de nieren heel snel achteruit, in een paar uur of een paar dagen. Je kunt je dus plotseling erg ziek voelen. Misschien moet je zelfs naar het ziekenhuis. Je kunt last hebben van:

• weinig plassen
• opgezwollen enkels
• vermoeidheid
• kortademigheid
• verwardheid
• misselijkheid
• pijn op de borst

Gebruik je naast de pijnstillers nog andere medicijnen? Die kunnen ook invloed hebben op hoe je je voelt. Bij acute nierschade werken de nieren plotseling niet goed meer. De nieren kunnen dan niet meer goed de afvalstoffen uit je bloed filteren. Ook medicijnen worden niet goed uit het bloed gefilterd. Je kunt dan last krijgen van ernstige bijwerkingen. Soms ontstaat zelfs medicijnvergiftiging.

Soms veroorzaken pijnstillers chronische nierschade. Dat heet: analgetica-nefropathie. Analgetica is een ander woord voor pijnstillers. Nefropathie betekent nierziekte.

Bij veel patiënten is deze nierschade ontstaan toen ze het middel fenaticine gebruikten. Maar deze pijnstiller is in 1982 uit de handel genomen. Sindsdien komt analgetica-nefropathie bijna niet meer voor.

Als het lichaam pijnstillers verwerkt, ontstaan er schadelijke stoffen. Deze heten metabolieten. Normaal kan het lichaam zich hier goed tegen beschermen. Maar bij de combinatie van paracetamol en acetylsalicylzuur raakt de beschermende stof gluthation snel op. Ook bij gebruik van fenaticine gebeurt dit.

De metabolieten hopen zich dan op in de nier. Daar beschadigen ze de bloedvaatjes. Ook kunnen ontstekingen bij de nierbuisjes ontstaan.

Uiteindelijk sterft er nierweefsel af. Losse stukjes afgestorven nierweefsel worden afgevoerd met de urine. Daardoor gaan uiteindelijk de nierfilters kapot. De nierfunctie neemt dan langzaam af. Dit proces duurt jaren. Het is onomkeerbaar. Schade die eenmaal is ontstaan, is niet meer te herstellen.

Meestal ontstaan er pas klachten als de nieren voor nog maar 30% werken. Je kunt onder meer last krijgen van vermoeidheid, jeuk, bloedarmoede en dikke enkels. Daarnaast komen de volgende problemen voor:

• pijn in de buik of de zij
  Stukjes afgestorven nierweefsel kunnen de urineleider verstoppen. Daardoor kun je buikpijn krijgen, of pijn in de zij. De pijn lijkt op de pijn die ook bij nierstenen voorkomt. Mogelijk zit er wat bloed in de urine als de verstopping is opgelost.
• nierverkalking
  Door de verminderde nierfunctie kan het lichaam minder goed zure stoffen uitscheiden. Daardoor kunnen bepaalde mineralen niet goed opgelost worden in de urine. Ze slaan dan neer in de nieren. Daardoor ontstaat verkalking van de nieren. Er kunnen dan ook nierstenen ontstaan. Door een niersteen kan de urine soms niet goed doorstromen, en daardoor kan nog verdere nierschade ontstaan.
• ontsteking van de blaas
  In de blaas kunnen ontstekingen ontstaan. Dit komt niet door bacteriën, zoals bij een ‘gewone’ blaasontsteking.

In het bloed en de urine is te zien dat de nieren niet meer goed werken. Bij nierschade zitten er te veel afvalstoffen in het bloed, in de urine juist weinig. De arts meet ook je bloeddruk. Die gaat omhoog door het gebruik van NSAIDs, maar ook door de nierschade.

Bij chronische nierschade is op een CT-scan te zien dat het nierweefsel is veranderd. De nieren zijn deels verschrompeld. Ook ontstaan er vaak verkalkingen in de nieren. Op de CT-scan zijn dan kalkspatten (witte vlekken) te zien.

Door gebruik van pijnstillers kun je blijvende nierschade krijgen. Hoe ernstiger de schade, hoe meer invloed dit heeft op je leven.

Chronische nierschade heeft niet alleen gevolgen voor je lichamelijke gezondheid, maar raakt je hele leven. De ziekte kan invloed hebben op jouw relaties, werk, studie en financiële situatie.

Voor vragen over werk, inkomen en scholing kun je bellen met het Steun- en adviespunt (STAP) van de Nierpatiënten Vereniging Nederland (NVN).

Deel je ervaringen met lotgenoten

Het kan prettig zijn om contact te hebben met lotgenoten: mensen die zich in dezelfde situatie bevinden. Zij begrijpen wat jij doormaakt en kunnen jou vertellen hoe zij met de ziekte omgaan. Misschien hebben ze praktische tips voor jou.

Lotgenoten kun je onder meer ontmoeten via onze community.