Katheter bij hemodialyse

Een hemodialysekatheter is een kunststof slangetje in een bloedvat. Dit heet ook wel een centraal veneuze katheter of centraal veneuze lijn (CVL). Een katheter is net als een shunt een vaattoegang. Er zijn twee soorten katheters:

• getunnelde centraal veneuze katheter
• ongetunnelde centraal veneuze katheter

Soms is een getunnelde katheter een betere mogelijkheid dan een shunt. Bijvoorbeeld:

• bij ernstig hartfalen
• als je waarschijnlijk binnen 6 maanden een niertransplanatie krijgt
• als je problemen hebt met een bestaande shunt

Bij een getunnelde katheter plaatst de vaatchirurg of nefroloog een kunststof slangetje in het bloedvat. Maar de uitgang in de huid ligt niet op de plek waar het slangetje uit het bloedvat komt. Het slangetje loopt via een tunneltje onder de huid, naar een uitgang iets verderop. Bij een getunnelde halskatheter zit de uitgang dan bijvoorbeeld op de borst, onder het sleutelbeen.

Een getunnelde katheter kan langer blijven zitten dan een ongetunnelde katheter. De tunnel vermindert namelijk de kans op een infectie. Dit type katheter gaat meerdere maanden tot wel langer dan een jaar mee. Je krijgt een getunnelde katheter meestal in de hals, en soms in de lies. 

Het verwijderen van deze katheter kan alleen via een kleine operatie. De katheter groeit namelijk vast onder de huid, doordat hij zo lang blijft zitten.

Als hemodialyse meteen moet starten, is er geen tijd om te wachten tot een blijvende shunt is aangelegd en gerijpt. Dan krijg je een tijdelijke toegang tot de bloedbaan: een ongetunnelde centraal veneuze katheter.

Je krijgt dan een kunststof slangetje in een groot bloedvat (ader) in de hals of in de lies. Dat doet de nefroloog, de vaatchirurg of radioloog. De katheter heeft een uitgang door de huid. De uitgang bevat een opzetstukje met twee afsluitbare slangetjes. Het aanleggen van de katheter gebeurt tijdens een kleine operatie onder lokale verdoving.

Een katheter in de hals komt vaker voor dan in de lies. Een katheter in de lies mag namelijk maar een paar dagen, tot maximaal 2 weken zitten. Ook zijn er andere nadelen zoals een groter risico op infectie. De halskatheter mag meerdere maanden blijven zitten, zolang die geen problemen geeft. Je krijgt instructies mee naar huis over hoe je de katheter moet verzorgen.

De meeste mensen die hemodialyseren, krijgen een shunt. Maar een katheter heeft ook een aantal voordelen ten opzichte van een permanente shunt:

• Je hoeft niet aangeprikt te worden.
• Na een dialysebehandeling ben je sneller klaar dan met een shunt. Een shunt moet namelijk nog afgedrukt worden om bloeding te voorkomen.
• De katheter is gemakkelijk te verwijderen. Bijvoorbeeld als je een niertransplantatie krijgt.
• De operatie waarmee een katheter wordt aangelegd is een kleine ingreep. Het is minder belastend dan de aanleg van een shunt.

Een centraal veneuze katheter heeft ook nadelen ten opzichte van een permanente shunt.

• Met een katheter heb je meer kans op problemen (complicaties) dan met een shunt. Zoals een verstopping door een stolsel of ontsteking van de uitgang door de huid.
• De hygiënevoorschriften zijn iets strenger. Bespreek met je dialyseverpleegkundige wat dat betekent als je wilt douchen of baden.
• Een katheter in de lies beperkt je bewegingsvrijheid.
• De katheter steekt uit de huid; sommige patiënten vinden dat griezelig of niet mooi.
• Je mag niet zwemmen met een katheter.
• Een centraal veneuze katheter kan zorgen voor vernauwingen van de aders in de borstkas. Hierdoor kunnen er problemen ontstaan wanneer later een shunt in de arm wordt aangelegd.

Bij het aansluiten van de hemodialysemachine op een katheter zijn geen naalden nodig. De slangetjes van de dialysemachine worden aangesloten op de uitgangen van de katheter.