Na tientallen jaren speurwerk is de medische verklaring gevonden voor nierfalen in een grote Nederlandse familie. Tot nu toe was de oorzaak onbekend. Nu blijkt uit onderzoek dat een nieuwe, nog niet eerder gevonden fout in het gen MUC1 (mucine 1), de oorzaak van hun nierfalen is. Internist-nefroloog Martin de Borst van het UMCG coördineerde dit grote, internationale onderzoek.
Nierziekte
Eindelijk oorzaak ontdekt van erfelijke nierziekte in grote familie
21 november 2023
Na tientallen jaren speurwerk is nu de medische verklaring gevonden voor het nierfalen in een grote Nederlandse familie. Een nieuwe, nog niet eerder gevonden fout in het gen MUC1 (mucine 1), blijkt de oorzaak van hun nierfalen te zijn.
De familie bestaat uit meer dan 350 familieleden uit acht generaties. Al meer dan 60 jaar zijn zij bekend in verschillende Nederlandse ziekenhuizen. De familie blijkt een zeldzame erfelijke nierziekte te hebben: autosomaal dominante tubulo-interstitiële nierziekte (ADTKD-MUC1).
Dit komt door een foutje in het gen MUC1. Hierdoor verandert het eiwit mucine 1. Normaal zorgt dit eiwit dat de nier goed werkt. Maar door de verandering hoopt het eiwit zich nu op. Zo ontstaat schade in de nier en uiteindelijk nierfalen.
We hadden wel het idee dat het om een erfelijke nierziekte moest gaan. Maar welke ziekte dat was, dát was tot nu toe onbekend’.
— Martin de Borst, internist-nefroloog UMCG
Erfelijke nierziekte
Niet alle familieleden hebben de nierziekte. Martin de Borst: ‘Wij hebben in de afgelopen tientallen jaren verschillende familieleden behandeld met dialyse of een niertransplantatie. We hadden wel het idee dat het om een erfelijke nierziekte moest gaan. Maar welke ziekte dat was, dát was tot nu toe onbekend’.
Hoe is de oorzaak ontdekt?
Eerst deden de onderzoekers uitgebreid stamboomonderzoek. De onderzoekers namen zelf contact op met zieke familieleden die al bekend waren in de ziekenhuizen. Deze familieleden vroegen hun niet-zieke familieleden om ook mee te doen aan het onderzoek.
Met een moderne genetische techniek onderzochten de onderzoekers een groot aantal genen op fouten. Zo ontdekten zij een (nieuwe) fout in het gen MUC1 bij de familieleden die nierproblemen hadden. De niet-zieke familieleden hadden die fout niet.
Erfelijkheid en nierziekte
Veel nierziekten zijn erfelijk.
Patiënten blij en opgelucht
Volgens De Borst zijn de patiënten blij en opgelucht dat ze nu eindelijk weten wat hun precieze ziektebeeld is en ook wat de oorzaak daarvan is. ‘We blijven verder onderzoek doen naar deze familie. Sommigen van hen kregen op heel jonge leeftijd al nierfalen, anderen pas veel later. Misschien komt dat verschil door een eventueel andere genetische fout, of door verschillen in leefstijl. Dat weten we nu nog niet’
Onderzoek naar nieuwe behandeling in ontwikkeling
Er is nog geen behandeling tegen deze zeldzame nierziekte. Onderzoek naar nieuwe behandelingen is in volle gang. Zo wordt gekeken naar gentherapie: daarmee zou de fout in het gen hersteld kunnen worden. Meer inzicht in deze nierziekte kan uiteindelijk leiden tot nieuwe behandelingsmogelijkheden.
Bij 1 op de 5 patiënten met nierfalen blijft de oorzaak onduidelijk. Door nieuwe ontwikkelingen binnen de genetica is het steeds vaker wél mogelijk om een diagnose stellen. Volgens De Borst is dat niet alleen belangrijk om gerichter te kunnen behandelen: ‘We kunnen daardoor ook patiënten en hun families beter adviseren en begeleiden, bijvoorbeeld als zij vragen hebben over zwangerschap of donorschap voor een niertransplantatie’.
Over het onderzoek
Het onderzoek dat tot deze bijzondere bevinding leidde werd gedaan door een team van nefrologen en klinisch genetici uit het UMCG en het UMC Utrecht. In samenwerking met onderzoekers en genetisch experts in Tsjechië en de Verenigde Staten kon de diagnose bevestigd worden.
De bevindingen zijn gepubliceerd in het internationale wetenschappelijke tijdschrift Kidney International. Het onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door Health Holland.
Bron: UMCG