Hemodialyse bij kinderen

Tijdens de dialysebehandeling zit of ligt je kind naast de dialysemachine. Daarin zit de kunstnier, dit is een soort filter. Het bloed wordt door een kunststof slangetje naar de kunstnier gepompt. De kunstnier filtert het bloed en haalt afvalstoffen en overtollig vocht eruit. Daarna stroomt het bloed het lichaam weer in.

Een hemodialysebehandeling duurt meestal zo’n 3 tot 4 uur. Het bloed gaat verschillende keren door de kunstnier heen. Al die tijd blijft het kind aan de dialysemachine gekoppeld. Hij of zij heeft dus weinig bewegingsruimte. De dialysebehandeling vindt meerdere keren per week plaats. Meestal zo’n 3 tot 4 keer per week.

De hemodialyse verloopt bij kinderen hetzelfde als bij volwassenen. Wel zijn de kunstnier en de dialyseslangen kleiner. Bij heel kleine kinderen is hemodialyse technisch ingewikkeld. Kinderen die minder dan 10 kilo wegen, krijgen daarom meestal peritoneale dialyse (buikdialyse).

In Nederland zijn 3 hemodialysecentra voor kinderen:

• Emma Kinderziekenhuis in Amsterdam (AMC)
• Amalia Kinderziekenhuis in Nijmegen (Radboudumc)
• Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam (Erasmus MC)

Voor het vervoer naar het ziekenhuis krijg je een vergoeding. Je kunt je kind zelf brengen en halen, maar je mag hiervoor ook een taxi inschakelen.

Als je niet in de buurt van het ziekenhuis woont, moet je kind grote afstanden afleggen voor de behandeling. En dat meerdere keren per week. Hierdoor kost de behandeling extra veel tijd. Het betekent ook dat je kind vaak weg is van school. De dialysecentra proberen hier een passende oplossing voor te zoeken. Tijdens de dialyse kan je kind bijvoorbeeld les krijgen van een consulent Onderwijsondersteuning Zieke Leerlingen (consulent OZL).

Kinderdialyse thuis

Thuisdialyse is ook een mogelijkheid. Je krijgt dan een dialysemachine in je huis, en je kind kan thuis de behandeling ondergaan. Hiervoor gelden wel strenge eisen. Het moet medisch verantwoord zijn. Verder is het belangrijk dat er voldoende ruimte in je huis is, en dat je kind oud genoeg is voor thuisdialyse. Wil je hier meer over weten? Vraag de kindernefroloog naar de mogelijkheden.

Voor hemodialyse is een toegang tot de bloedbaan nodig. Daar gaat het bloed het lichaam in en uit. Dit kan niet via een gewoon infuus. Hiervoor is een shunt nodig, of een speciale katheter in de bloedbaan.

Voor het aanleggen van een shunt of het plaatsen van een katheter is een operatie nodig.

Tijdens de dialyse stroomt er heel veel bloed in en uit het lichaam. Een gewoon bloedvat is daar te klein voor. Daarom wordt een shunt gemaakt. Dat is een speciale toegang tot de bloedbaan. De shunt wordt gemaakt van de bloedvaten van de patiënt.

De shunt wordt (als dat mogelijk is) ruim voor de start van de dialyse aangelegd. De shunt moet namelijk een paar weken ‘rijpen’. Om een shunt te maken is een kleine operatie nodig. Je kind wordt hiervoor onder narcose gebracht. Tijdens de operatie verbindt de chirurg een ader en een slagader met elkaar. Zo ontstaat een extra groot bloedvat waar heel veel bloed doorheen kan stromen.

Bij iedere behandeling wordt de shunt aangeprikt. Dit voelt als een gewone prik in de arm, alleen is de naald wat dikker. Meestal wordt de shunt met 2 naalden aangeprikt. De shunt wordt bij kinderen soms 1 naald aangeprikt.

Sommige kinderen vinden het prikken eng. De verpleegkundige kan de huid verdoven met een speciale zalf of spray. Hierdoor doet de prik minder pijn. Ook ontspanningsoefeningen kunnen helpen. De verpleegkundige en de pedagogisch medewerker helpen je kind daarbij. Na verloop van tijd raken de meeste kinderen wel gewend aan het prikken.

Een shunt mag alleen worden aangeprikt door iemand die hier ervaring mee heeft, zoals een dialyseverpleegkundige. Anders kan de shunt beschadigd raken. Laat de shunt dus nooit door iemand aanprikken die dit normaal nooit doet. Ook niet als er bijvoorbeeld bloed moet worden geprikt door de huisarts of in een ander ziekenhuis. Ook mag er niet iets straks om de arm met de shunt worden gedaan, zoals een stuwband om bloed te prikken, de band van een bloeddrukmeter of een t-shirt met heel strakke mouwen.

Andere artsen en verpleegkundigen weten dat niet altijd, omdat ze niet dagelijks werken met kinderen die een nierziekte hebben. Daarom is het belangrijk dat je dit als ouder zelf aangeeft, bijvoorbeeld bij een ziekenhuisbezoek, opname of operatie.

De meeste kinderen hebben geen last van de shunt. Ze kunnen ermee spelen en sporten, en ook zwemmen. Kijk wel uit met activiteiten waarbij de shunt kan beschadigen, zoals touwtrekken of met een huisdier spelen. Of sporten waarbij de shunt harde klappen kan krijgen, zoals volleybal. Laat je kind geen zware dingen tillen met de arm waarin de shunt zit.

Ook is het belangrijk om de shunt goed te verzorgen. Anders kunnen infecties en andere problemen ontstaan. De dialyseverpleegkundige leert je hoe jij de shunt kunt controleren en verzorgen. Oudere kinderen kunnen dit zelf doen.

In plaats van een shunt kan je kind ook een dialysekatheter krijgen. Dit gebeurt vooral als al duidelijk is dat dialyse maar korte tijd nodig is. Of als het aanleggen van een shunt niet mogelijk is.

Een dialysekatheter is een kunststof slangetje dat een bloedvat in gaat. De katheter wordt aangebracht in een groot bloedvat. Meestal is dat in de hals, soms in de lies. De dialysekatheter blijft weken tot maanden zitten, en soms zelfs jaren.

Een katheter hoeft niet te worden aangeprikt, maar kan rechtstreeks op de dialysemachine worden aangesloten. Voor kleine kinderen is dat fijn. Er is wel meer risico op infecties en verstoppingen door een bloedstolsel dan bij een shunt.

Een dialysekatheter is een kunststof slangetje dat een bloedvat in gaat. De katheter wordt aangebracht in een groot bloedvat. Meestal is dat in de hals, soms in de lies. De dialysekatheter blijft weken tot maanden zitten, en soms zelfs jaren.

Een katheter hoeft niet te worden aangeprikt, maar kan rechtstreeks op de dialysemachine worden aangesloten. Voor kleine kinderen is dat fijn. Er is wel meer risico op infecties en verstoppingen door een bloedstolsel dan bij een shunt.

Lees ook de uitgebreide informatie over hemodialyse bij volwassenen. Houd er rekening mee dat sommige zaken bij kinderen net iets anders liggen.