Een nier buiten het lichaam langer in leven houden

Donororganen zijn er nooit genoeg. De organen die wel beschikbaar zijn, moeten snel getransplanteerd worden. De geneeskunde zet daarom volop in op het langer goedhouden van organen. Marlon de Haan onderzoekt in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hoe je nieren buiten het lichaam in leven kunt houden.

Bron: LUMC

Een orgaantransplantatie is een race tegen de klok. Binnen 24 uur moet een orgaan getransplanteerd zijn. In die tijd moet het orgaan worden verwijderd uit de donor, vervoerd naar de ontvanger, gecontroleerd en geplaatst bij de ontvanger.

Marlon de Haan (LUMC) onderzoekt hoe je deze periode voor nieren kunt verlengen. Hij onderzoekt een andere manier om de nier te bewaren. In plaats van de nier te koelen, wordt de nier in een perfusiesysteem bewaard. Een perfusiesysteem is een soort pomp. Die kan de nier voedingsstoffen geven. Met zuurstof, suiker en eiwitten proberen ze het orgaan langer in leven te houden. Zo is er uiteindelijk meer tijd voor een transplantatie. 

In het lab is het al gelukt om een varkensnier en een mensennier die was afgekeurd voor transplantatie langer in leven te houden. Dat lukte tot wel 4 dagen. De eerste belangrijke stap is dus gezet. 

Meer tijd is niet het enige ­voordeel. ‘Als er twijfel is over de kwaliteit van een donororgaan, wordt het niet gebruikt’, legt De Haan uit. ‘Maar in een perfusiesysteem kan langere tijd gecontroleerd worden hoe het orgaan werkt. Als de eerste twijfel is weggenomen en het orgaan goed blijkt te werken, kan het alsnog worden getransplanteerd. Ook is het in het perfusiesysteem mogelijk een orgaan een beetje aan te passen. Door kleine aanpassingen te doen, kan het orgaan meer geschikt gemaakt worden voor een specifieke ontvanger. Zo wordt de kans op afstoting verkleind.’

Het bewaren en geschikt maken lukt bij sommige organen al heel goed, zoals bij de lever. Maar voor de nier is het nog toekomstmuziek. ‘De nier is een van de meest complexe organen uit het lichaam’, legt Marlon uit. ‘Dat komt doordat een nier uit bijna ­30 soorten cellen bestaat. Een hart heeft er bijvoorbeeld ongeveer 10. Niet alleen hebben al die cellen hun specifieke energiebehoefte, ook is het van belang hoe ze samenwerken. Door te experimenteren met varkensnieren proberen we dat te achterhalen.’

Voor medisch onderzoek worden vaak varkensnieren gebruik. Deze lijken qua formaat, structuur en uiterlijk erg op menselijke ­organen. En ook op celniveau. Marlon en zijn collega’s halen de nieren zelf op bij de slachterij. ‘De ­situatie moet lijken op de realiteit van een transplantatie’, zegt hij. ‘Daarom worden de organen na de slacht snel verwijderd en op ijs vervoerd. We gaan direct naar het laboratorium en gaan ermee aan de slag.’