Nieuwe kaliumbinder moet ontbrekend puzzelstukje in behandeling worden

Een nieuw onderzoek naar hoe je de behandeling van mensen met chronische nierschade kunt verbeteren. Martin de Borst, nefroloog en hoogleraar Interne geneeskunde in het UMC Groningen, gaat er de komende jaren mee aan de slag. Hij doet dit samen met collega’s in het Amsterdam UMC en ziekenhuizen in Leeuwarden en Zwolle. "We testen bij nierpatiënten een recent op de markt gekomen kaliumbinder die het kaliumgehalte in het bloed moet verlagen. Dit is een nieuwe generatie kaliumbinder die we aan de bestaande behandeling toevoegen."

Te veel kalium
Te veel kalium in het bloed; het is een probleem waar veel nierpatiënten tegenaan lopen. Als de nieren niet goed functioneren, ontstaat er in het bloed soms een overschot aan kalium. En dat is gevaarlijk. De Borst: "Er is dan een groter risico op hartritmestoornissen of een acute hartstilstand."
Het probleem met kalium staat een optimale behandeling voor veel mensen met chronische nierschade in de weg. "Wij behandelen deze mensen standaard met RAS-blokkers", legt De Borst uit. "Dit zijn medicijnen die de achteruitgang van de nierfunctie vertragen en hart- en vaatziekten voorkomen. Hoe hoger de dosering van de RAS-blokkers, hoe beter het is voor de nieren van de patiënt. Maar een bekende bijwerking van deze RAS-blokkers is een hoger kaliumgehalte in het bloed."

Dilemma
Het stelt de nefroloog en zijn patiënten geregeld voor een dilemma zonder bevredigende oplossing. "Als je meer RAS-blokkers geeft, stijgt het kaliumgehalte in het bloed en hebben mensen een grotere kans op hart- en vaarziekten. Dat wil je niet. Maar als je de behandeling met RAS-blokkers staakt, stop je met het medicijn dat de nieren en ook het hart en de bloedvaten beschermt. Dat wil je ook niet. Het is juist een medicijn dat dialyse en niertransplantatie moet voorkomen. " In de praktijk moeten De Borst en zijn collega-artsen schipperen met de dosering van RAS-blokkers en soms zelfs de behandeling staken. "Dan zeg ik: 'Sorry, ik kan dit niet voor u oplossen.' Dat is frustrerend."

De nieuwe kaliumbinder die De Borst onderzoekt, moet uitkomst bieden. "Dat dit medicijn werkt; dat weten we. Maar werkt het ook als we bij een patiënt de dosering van RAS-blokkers ophogen? Dat is waar het onderzoek om draait. We hopen en verwachten dat we de stijging van het kalium tenietdoen met de nieuwe kaliumbinder." Een medicijn toevoegen aan de behandeling; is het dan zo simpel? "Het klinkt simpel, maar het is nog nooit op deze manier onderzocht."
De Borst benadrukt dat nierpatiënten de nieuwe kaliumbinder makkelijk over een langere periode kunnen gebruiken. "Je lost het op in een beetje water en drinkt het zo op." Dit is anders dan bij de oude kaliumbinders waar veel nierpatiënten bekend mee zijn. "Die smaken naar een hap zand, om het maar even kort door de bocht te zeggen. Gelukkig is dat nu veranderd."

In 2026 verwacht De Borst de eerste resultaten van zijn project te presenteren. "Als dit onderzoek slaagt, wordt het een enorme verbetering voor de behandeling van mensen met chronische nierschade. We kunnen dan de nieren, het hart en de bloedvaten optimaal beschermen en dialyse en transplantatie eerder voorkomen. Daar doen we het voor."

PIONIER+ programma
Het PROMISE-project (Potassium correction for RAAS optimization in chronic kidney disease) wordt mede mogelijk gemaakt door het PIONIER+ programma van de Nierstichting. Dit is een subsidieprogramma voor publiek-private samenwerkingen. Onder meer overheden, bedrijven, ziekenhuizen en dus ook de Nierstichting werken met elkaar samen om de financiering van onderzoeksprojecten mogelijk te maken.
"PROMISE is typisch zo'n project waarvoor de Nierstichting vijf jaar geleden met het PIONIER+ programma is gestart", zegt Stijn Gremmen, Programmamanager Innovatie en Valorisatie bij de Nierstichting. "We trekken bij de financiering van dit project onder meer samen op met het ministerie van Economische Zaken, farmaceut CSL Vifor en verschillende ziekenhuizen."
De Nierstichting breng niet alleen geld in. "We beoordelen bijvoorbeeld het onderzoeksvoorstel en betrekken hier ook patiënten bij. Dat doen we met onze adviesraden waar zowel wetenschappers als patiënten in zitten. Zo worden de relevantie en kwaliteit van het onderzoek gewaarborgd, ook vanuit patiëntenperspectief. We steunen het PROMISE-project omdat het een grote impact kan hebben op de kwaliteit van leven van nierpatiënten."