Op zoek naar de beste formule om de nierfunctie te schatten

Voor het diagnosticeren van nierschade en het bepalen van de behandeling van nierpatiënten is het essentieel om iemands nierfunctie te weten. Het daadwerkelijk meten daarvan (mGFR) is een belastend, tijdrovend en duur proces. Daarom wordt de nierfunctie meestal geschat (eGFR) op basis van een aantal gegevens die in een formule worden gegoten.

Nu bestaan er verschillende formules die allemaal net een andere uitkomst geven. Dat kan voor de patiënt grote gevolgen hebben. Want als de geschatte nierfunctie relatief hoog uitvalt, krijgt de patiënt bepaalde zorg pas later. Echter, als de geschatte nierfunctie laag uitvalt, kan het zijn dat hij bepaalde medicijnen niet meer krijgt voorgeschreven omdat de nieren deze niet meer goed zouden kunnen uitscheiden. Dat gebeurt bijvoorbeeld met metformine, een medicijn dat mensen met diabetes soms gebruiken. Of met medicijnen die hart- en vaatziektes tegengaan. Epidemioloog Edouard Fu, verbonden aan het LUMC en Harvard, gaat daarom tien verschillende formules met elkaar vergelijken. Fu: ‘Dat ene getalletje heeft enorme gevolgen, omdat er op basis daarvan zoveel aspecten van de behandeling worden besloten.’

De aanleiding voor dit onderzoek is dat er in de VS recent een nieuwe formule is ontwikkeld. De oude formule komt uit 2009 en had een variabele voor ras. In het kielzog van Black Lives Matter is men zich gaan afvragen waarom ras eigenlijk in dit soort formules of klinische algoritmes is opgenomen. Sommige mensen geloven dat het discriminatie en gezondheidsverschillen vergroot, omdat de coëfficiënt ras een hogere geschatte nierfunctie geeft bij Afro-Amerikanen. Echter, anderen denken juist dat het nadelig is om de coëfficiënt eruit te halen. Veel Europese landen gebruiken de formule uit 2009, maar laten daarbij de variabele voor ras weg, omdat die specifiek voor Amerikanen is. Ondertussen zijn er ook formules ontwikkeld specifiek voor Europese populaties. Daarom rijst de vraagt welke formule het beste is voor patiënten in Europa en in Nederland.

In Nederland, maar bijvoorbeeld ook in de VS, wordt de nierfunctie meestal geschat met behulp van creatininewaarden. Onder de tien te onderzoeken formules zitten er ook een aantal die nierfunctie schatten op basis van cystatine-C-waarde. Dat is mogelijk doordat Fu voor zijn onderzoek datasets uit Nederland en Zweden gebruikten. Het voordeel van de Zweedse dataset is dat er routinematig cystatine-C wordt bijgehouden. Fu: ‘Uit eerder onderzoek weten we dat formules die deze twee waarden combineren, het beter doen. Maar dat is gedaan in onderzoekscohorten. Wij willen nu gaan kijken wat er gebeurt in een zorgsetting, waarin dus niet alles perfect is.’

Uiteindelijk is het doel om te vinden welke rekenformule het beste is voor de patiënt in de Europese zorg. Daarvoor, legt Fu uit, moet je de formule vanuit verschillende hoeken bekijken. Het gaat er niet alleen om welke formule voor eGFR het dichtst bij de gemeten nierfunctie komt. Het doet er ook toe welke formule het beste kan voorspellen, bijvoorbeeld wat de kans is dat iemand aan de dialyse moet. Het derde aspect is welke formule leidt tot de beste patiëntenuitkomsten. ‘Want dat is waar je het uiteindelijk voor doet.’

Het onderzoek van Fu zal niet in een keer de discussie beslechten welke formule het beste geïmplementeerd kan worden, maar zal wel een belangrijke bijdrage vormen voor de discussie. Fu: ‘Andere onderzoeksgroepen zullen met bevindingen komen. Uiteindelijk worden die onderzoeken bij elkaar gebracht en zal er consensus moeten komen welke formule zal leiden tot de beste zorg.’