Seksualiteit en nierproblemen

Chronische nierschade kan invloed hebben op je seksleven en je gevoelens van intimiteit met de ander. Misschien geniet je minder van seks en intimiteit, of ervaar je minder zin in seks. Vaak zijn hier verschillende oorzaken voor. Er kunnen medische, lichamelijke of emotionele redenen zijn. Ook veranderingen in je relatie kunnen een rol spelen. Lees hier welke seksuele problemen veel voorkomen. En hoe je die kunt aanpakken.

Seksuele problemen komen veel voor bij nierpatiënten. Bij mannen en bij vrouwen. Wat voor problemen dat zijn, hangt af van de ernst van de nierschade en van de behandeling.

Problemen met seksualiteit komen voor bij mensen met een partner en bij mensen zonder partner. Bij partners kunnen de problemen spanningen opleveren binnen de relatie. Bij mensen zonder relatie kan er angst ontstaan om een relatie te beginnen, vanwege seksuele problemen. Of misschien zijn er depressieve gevoelens die de belangstelling voor intimiteit of een nieuwe partner verminderen.

Door nierschade kun je last hebben van bepaalde klachten. Deze klachten kunnen de oorzaak zijn van de seksuele problemen. Dit zijn klachten als:

• vermoeidheid en minder energie
• seksuele organen die minder goed werken, vaak doordat ze minder bloed krijgen
• minder geslachtshormonen, zoals testosteron en oestrogeen
• problemen met orgasme
• minder zin in vrijen of intimiteit door emotionele zaken, zoals depressiviteit, je niet meer aantrekkelijk voelen, schuldgevoelens of faalangst.

Je seksualiteit en die van je partner kunnen door de gevolgen van nierschade uit balans raken. Je relatie kan daardoor veranderen. Er kunnen gevoelens ontstaan van angst, onwennigheid, mogelijk afkeer en verdriet. Het is ook mogelijk dat je seksuele wensen veranderen door nierschade. En dat de mate waarin je elkaar bemint verandert. Beide partners kunnen zich schuldig gaan voelen.

Veel vrouwen met nierschade of nierfalen ervaren seksuele problemen. Bij nierschade neemt het hormoon testosteron af. De zin in seks kan daardoor afnemen. Ook raken veel vrouwen moeilijker opgewonden. Dat zorgt vaak voor pijn bij de gemeenschap. En voor problemen met het krijgen van een orgasme.

Veel mannen met chronische nierschade ervaren seksuele problemen. Bij nierschade vermindert de hoeveelheid testosteron. De zin in seks kan daardoor afnemen. Ook kunnen mannen erectieproblemen krijgen.

Praten over je seksuele behoeften en problemen is de enige oplossing. Hoe moeilijk het soms ook is. Praten lucht vaak op. Je hoeft de problemen niet in 1 gesprek op te lossen. Dat kan ook niet.

Soms lukt het niet meer om te vrijen zoals je gewend was. Anders vrijen dan je gewend was, kan het plezier in seks terugbrengen. Ook daarvoor is het nodig om met elkaar te praten. 

Partners kunnen bijvoorbeeld overwegen om regelmatig de tijd te nemen om te praten en elkaar aandacht te geven. Misschien heeft jouw partner net als jij moeite met seksualiteit. Maar misschien is dat helemaal niet zo. Door regelmatig hierover te praten, ontdek je van elkaar waar de ander behoefte aan heeft, en wat de ander denkt en voelt.

Heb je geen partner, bespreek je problemen dan met iemand die jij vertrouwt. Dat kan een goede vriend(in) zijn, maar ook een lotgenoot of een zorgverlener, zoals je nefroloog, maatschappelijk werker of een seksuoloog. Zij herkennen je vragen en problemen. En ze hebben mogelijk advies.

Probeer je lichaam te waarderen en te accepteren. Dat heeft tijd nodig, en liefdevolle aandacht. Deze tips kunnen helpen.

• Focus niet alleen op hoe je lichaam eruit ziet, of waar je last van hebt. Een shunt of katheter bijvoorbeeld is een flinke verandering aan je lichaam. Maar je bent veel meer dan dat. Richt je aandacht vooral op wat je kunt voelen met je lichaam.
• Vind je het niet prettig als bepaalde lichaamsdelen aangeraakt worden? Ga na op welke delen van je lichaam wel aangeraakt wil worden, en welke aanrakingen prettig en opwindend zijn.
• Probeer dagelijks een paar keer positieve aandacht te besteden aan je lichaam. Ontspan op bed, op de bank of in bad. Of verwen jezelf met lekkere zeep, een aangename bodylotion of parfum.

Bij seksuele problemen door nierschade ontstaan ook vaak emotionele problemen: faalangst, of andere zorgelijke gedachten. Als het niet lukt om opgewonden te raken of een erectie te krijgen, dan kun je bang zijn dat het een volgende keer weer niet lukt. Ook als de seks pijnlijk is, kun je als vrouw bang zijn voor de pijn.

Bij faalangst is de kans groot dat zowel mannen als vrouwen (onbewust) de spieren van de bekkenbodem te sterk aanspannen. Dat zijn de spieren waarmee je je plas ophoudt. De doorbloeding van de penis of clitoris komt niet op gang. Mannen krijgen dan geen erectie en vrouwen raken niet opgewonden.

Je kunt je ook schuldig gaan voelen als de seksuele problemen blijven.

Je kunt faalangst en andere zorgelijke gedachten voorkomen door seks te (leren) zien als iets waar je plezier aan beleeft. En niet als iets waarvoor je moet presteren.

• Ontspan je lichaam en je bekkenbodemspieren.
• Richt je op wat plezierig voelt in jouw lichaam.
• Zet jezelf niet onder druk. Bijvoorbeeld met de gedachte dat je geslachtsgemeenschap moet kunnen hebben.
• Jij en jouw partner beleven misschien evenveel of meer plezier aan stimulatie met de mond of hand.

Kom je er niet uit? Vraag dan om hulp aan een zorgverlener die jij vertrouwt. Vertel je huisarts, nefroloog of maatschappelijk werker over je seksuele problemen. Misschien is het mogelijk je medicijnen aan te passen. Zo nodig kan die jou doorverwijzen naar een gespecialiseerde zorgverlener. Zoals een uroloog of seksuoloog.

Misschien voelt het ongemakkelijk om jouw seksuele probleem te bespreken. Dat is begrijpelijk. Besef dat je niet de enige bent met dit probleem. Zorgverleners weten dat het veel voorkomt. En ze kijken er niet van op als je erover wilt praten. De arts of seksuoloog doet er alles aan om samen met jou het probleem op te lossen.

Een nierziekte kan zorgen voor veel veranderingen in  je lichaam en leven. Zo  kunnen stress, medicijnen en behandeling  ertoe leiden dat je geen zin meer hebt in vrijen. Verpleegkundige Mieke Winants maakte deze brochure over mogelijke veranderingen in seksuele gevoelens en functioneren voor dialysepatiënten, maar geeft ook informatie en tips voor overige nierpatiënten.