Eiwit en voeding

Het lichaam heeft eiwit nodig als bouwstof. Het vormt de bouwsteen voor al onze lichaamscellen, bijvoorbeeld voor spieren, organen, botten, zenuwen en bloed. Het lichaam kan geen reservevoorraad van eiwit aanleggen. Daarom heb je dagelijks eiwit nodig. 

Bij de vertering van eiwit uit de voeding ontstaan afvalstoffen, waaronder ureum. De nieren halen deze afvalstoffen uit het bloed. Daarna plas je ze uit. Als de nieren niet meer goed werken, blijft er te veel ureum in het lichaam achter. Daardoor kunnen klachten ontstaan, zoals moeheid, jeuk, hoofdpijn, misselijkheid en braken.

Minder eiwit eten helpt om deze klachten te voorkomen. De meeste mensen hoeven pas op eiwit in de voeding te gaan letten als de nieren voor 30 % of minder werken. Het is wel belangrijk dat je voldoende eiwit binnenkrijgt. Niet te veel en niet te weinig eiwit dus. Een arts of diëtist kan hierbij helpen.

Het is ook belangrijk dat de voeding voldoende energie (calorieën) levert. Energie is nodig om eiwit te kunnen gebruiken als bouwstof voor de lichaamscellen. Als er te weinig energie in de voeding zit, gaat het lichaam eiwit als brandstof gebruiken.

De diëtist geeft aan hoeveel eiwit je nodig hebt. Dit hangt af van je lichaamsgewicht en je lengte. Iemand die lang en gespierd is, heeft meer lichaamscellen en heeft dus ook meer eiwit nodig.

De diëtist gaat uit van een gezond lichaamsgewicht. Dat is het gewicht dat past bij je lengte, geslacht en leeftijd. Als je te zwaar bent, krijg je dus een afwijkend advies. Bij ondergewicht is dat ook zo.

Het algemene advies is om dagelijks 0,8 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht te eten. Iemand van 80 kilo mag dus per dag 80 x 0,8 = 64 gram eiwit eten. Dit advies geldt voor bijna alle Nederlanders. Ook voor de meeste mensen met nierschade.

Bijna iedereen in Nederland is gewend om per dag meer eiwit te eten. Daarom voelt het algemene advies voor veel mensen toch als een dieet. Het wordt wel een eiwitbeperkt dieet genoemd.

Sommige nierpatiënten hebben juist extra veel eiwit nodig. Dit geldt onder meer voor mensen die dialyseren en voor patiënten die ondervoed zijn of ondervoed kunnen raken.

Er zit veel eiwit in:

• vlees, vleeswaren, vis, wild, gevogelte (zoals kip)
• kaas, melk en melkproducten (zoals kwark en yoghurt)
• eieren
• noten, pinda’s
• sojaproducten, zoals tofu, tahoe en tempé
• peulvruchten, zoals witte en bruine bonen, kapucijners en linzen
• in de supermarkt vind je steeds meer eiwitrijke producten, zoals eiwitrijk brood, skyr en andere zuivelproducten.

• Er zit minder eiwit in: slagroom, brood, beschuit, aardappelen, rijst, deegwaren, groente en fruit.
• Er zit geen eiwit in: (dieet)margarine, alle oliesoorten, roomboter, bak- en braadvet, suiker, jam, honing, zuurtjes, thee en koffie zonder melk, water, frisdrank, limonadesiroop.

Evenwichtige plantaardige voeding levert genoeg eiwit. Vlees, vis en kip kun je vervangen door onder andere ei, kaas, noten, peulvruchten of producten op basis van soja (tofu, tahoe en tempé), lupine, mycoproteïne (quorn) of tarwe-eiwit (seitan).

Kant-en-klare vleesvervangers (zoals vegetarische burgers en schijven) bevatten vaak veel zout, en zijn daarom minder geschikt. Je komt hiermee al snel boven het maximum van 6 gram zout per dag. Kijk voor meer informatie op het etiket.

Sojamelk, sojavla en andere sojatoetjes bevatten evenveel eiwit als gewone melk en toetjes van gewone melk. Andere plantaardige dranken (zoals haver-, rijst- of amandelmelk) bevatten relatief weinig eiwit.