Een paar weken geleden deelde ik hier nog tips voor bij een hittegolf. Inmiddels zitten we in de herfst en lijkt iedereen verkouden. Dus krijg ik regelmatig de vraag of extra vitamine C slikken helpt om verkoudheid te voorkomen of eerder van het gesnotter af te komen. En of je bij een zoutbeperkt dieet eigenlijk wel een neusspray met zoutoplossing kunt gebruiken. Kortom, ik vond het tijd voor een stukje over verkoudheid, waarbij ik u uiteraard meteen nog wat andere tips geef.
Wat is verkoudheid eigenlijk?
Verkoudheid is in feite een ontsteking van het slijmvlies in de neus, de bijholten en de keel. De oorzaak van verkoudheid is een besmetting met het verkoudheidsvirus. Ongeveer twee tot drie dagen na de infectie komen de symptomen op:
* Snot in neus en keel
* Verstopte neus
* Het reuk- en smaakvermogen is minder
* Niezen
* Keelpijn
* Hoesten
* Hoofdpijn, een ‘vol hoofd’ en soms ook druk op de kaken
* Sommige mensen krijgen daarbij lichte koorts (in tegenstelling tot kinderen, die ontwikkelen vaak hoge koorts).
Ook al is een verkoudheid relatief onschuldig, je kunt je er wel flink beroerd door voelen. Veel mensen verwarren een verkoudheid dan ook met 'een griepje'. Echter, griep begint vaak heel plotseling, waarbij je binnen 12 uur flink koorts kunt krijgen, die binnen 12 uur kan oplopen tot 39°C of hoger. Naast de koorts is bij griep ook de vermoeidheid en pijn over het hele lichaam kenmerkend, terwijl je ook last kunt hebben van keelpijn en droge hoest. Volledig herstel van een griep duurt één tot drie weken. Kortom: als je écht griep hebt, noem je het over het algemeen zelf geen 'griepje' meer..
Wat is de rol van vitamine C bij verkoudheid?
Vitamine C , ook wel ascorbinezuur genoemd, helpt de weerstand in stand te houden. Bepaalde cellen van het immuunsysteem hebben vitamine C nodig hebben om hun taken uit te voeren. Vitamine C zorgt er zo voor dat de activiteit van bepaalde cellen wordt verbeterd en andere cellen (lymfocyten) aangemaakt worden.. Daarnaast heeft vitamine C een zogenaamde anti-oxidante werking: het is in staat vrije radicalen (die in het lichaam vrijkomen bij de dagelijkse processen in cellen) in feite ‘op te vangen’, waardoor deze vrije radicalen minder snel schade kunnen aanrichten aan gezonde cellen. Daarnaast zorgt het voor gezonde botten, tanden, huid en bloedvaten. Het zorgt voor een goed functionerend zenuwstelsel en draagt bij aan de energievoorziening.
Wat precies de relatie is tussen vitamine C en verkoudheid blijft vaag. Sommige studies stellen vast dat het innemen van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid vitamine C (zowel uit groentes en fruit als uit een supplement) verkoudheidsklachten doet afnemen en de duur ervan verkort, terwijl er ook studies zijn die aantonen dat het geen enkel effect zou hebben.
Daarnaast is het goed om te weten dat een vitamine C-tekort tegenwoordig, in een land als Nederland, nauwelijks meer voorkomt. Eet je regelmatig groenten en/of fruit, dan haal je de aanbevolen hoeveelheid makkelijk.
Daarbij is het ook goed om te weten dat een te hoge dosis vitamine C juist schadelijk kan zijn: het is een extra belasting voor de nieren, het zou mogelijk nierstenen kunnen veroorzaken (al is dit nooit helemaal bewezen) en kan de immuun functie zelfs juist verlagen! Bij een gezonde nierfunctie wordt het overgrote deel van een teveel aan vitamine C doorgaans trouwens gewoon weer door het lichaam uitgeplast. Bij een verminderde functie, kan het ook zo zijn dat er ook minder vitamine C uitgeplast wordt. Bij mensen die dialyseren kan er echter ook vitamine C uitgespoeld worden tijdens de dialysebehandeling.
Hoeveel vitamine C heb je nodig als nierpatiënt?
Het Voedingscentrum adviseert een dagelijkse inname van 75 milligram per dag (voor volwassenen). De Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN) adviseert 100 milligram Vitamine C per dag bij een nierziekte. De maximale veilige dosis ligt op 2000 milligram per dag.
Waar zit vitamine C in?
Vitamine C zit van nature in bijna alle soorten fruit en groentes. De rode paprika is echter de topper qua vitamine C: een rauwe rode paprika van 150 gram levert maarliefst 225 mg vitamine C! Dat is dus meteen ruim 2x de aanbevolen hoeveelheid! Gekookt is het iets minder, maar alsnog 179 mg per stuk. Een kiwi staat bekend om de hoge dosis vitamine C, toch levert een kiwi van 80 gram 'maar' 63 mg vitamine C. Een bakje aardbeien van 100 gram levert 60 gram en een sinaasappel van 120 gram 61 gram vitamine C. Een glas sinaasappelsap levert uiteraard 2x zoveel vitamine C als je ook 2 sinaasappels uitperst. Sinaasappelsap uit een pak bevat ongeveer de helft minder aan vitamine C, en daarnaast leveren beide sappen, zowel versgeperst als uit pak, ook flink wat suiker. Ook met een kaliumbeperking is het niet aan te raden om dagelijks sinaasappelsap te drinken of een extra paprika te eten.
Hoe lost u dit dan op?
Dialyseert u? Dan gebruikt u sowieso een multivitaminetablet vanuit het ziekenhuis, dat speciaal samengesteld is voor dialyse. In alle in Nederland gebruikte soorten zit minimaal 100 mg vitamine C (Fagron Multivitamine Dianet D3) tot maximaal 121 mg (Added Pharma Multivitamine PRO CAPD).
Dialyseert u niet, maar heeft u nog een redelijke eetlust? Dan is de kans groot dat u met uw voeding voldoende vitamine C binnenkrijgt.
Gebruikt u aanvullende drinkvoeding bij een verslechterde eetlust? Dan krijgt u via deze drinkvoeding vaak al voldoende vitamine C binnen.
Heeft u een slechte eetlust, geen drinkvoeding en maakt u zich toch zorgen of u voldoende vitamine C binnenkrijgt? Neem dan contact op met uw diëtist.
Hoe onschuldig het ook lijkt, ga niet zomaar extra vitamine C slikken. De maximale veilige dosis van 2000 mg kun je zomaar overschrijden als je naast de dialyse-multivitamine, ook 2x daags drinkvoeding gebruikt en een paar losse vitamine C tabletjes (want vreemd genoeg staat er bij de dosering op de meeste vitaminepillen standaard een veel hogere dosis aanbevolen dan nodig, ook iets om goed op te letten!).
Samengevat: De kans is niet zo groot dat u te weinig vitamine C binnenkrijgt. Is dit door bijvoorbeeld een lange periode van slecht eten zonder gebruik van het dialyse-multivitamine of aanvulling van drinkvoeding toch zo, dan kan het innemen van vitamine C (zowel uit groentes en fruit, als uit een supplement) de ernst van de verkoudheidsklachten iets verminderen. Of het ook de duur van de verkoudheid verkort, blijft onduidelijk. Het lichaam heeft nu eenmaal tijd nodig om het virus weer uit het lichaam te krijgen, maar een goede weerstand kan hier wel bij helpen.
Daarnaast zijn er nog andere dingen die u kunt doen om de vervelende symptomen die met een verkoudheid gepaard gaan, wat te verlichten. Hier volgen 10 tips:
Tip 1: Men neme een ui
Uiteraard begin ik met een voedingsgerelateerde tip. Een simpel middel om wat verlichting te brengen bij een verstopte neus, is het gebruik van een rauwe ui. Haal de 'rokken' van de ui en snijd de ui in grote stukken. Op een schoteltje naast het bed doet de ui 's nachts wonderen voor een verstopte neus. Ook kunt u een paar stukjes ui eten, zodat de luchtwegen van binnenuit weer wat meer open raken. Een ui 'geneest' u dus niet van de verkoudheid, maar kan wel de symptomen tijdelijk verlichten, waardoor u bijvoorbeeld beter slaapt of kunt ademen.
Tip 2: Eet knoflook
Onderzoeken toonden ook aan dat mensen die knoflook aten, sneller van de verkoudheid af waren dan de mensen die géén knoflook aten. Dit zou komen door stoffen in knoflook die een anti-bacteriële, antivirale en ontstekingsremmende werking hebben. Doe dus gerust een paar extra teentjes in het eten (waarschijnlijk proeft u het toch niet eens). Als u niet van de smaak houdt, kunt u ook een klein, gepeld, teentje in zijn geheel doorslikken.
Tip 3: Neusspray
Een andere manier om van een verstopte neus af te komen, is het gebruik van een neusspray met zoutoplossing. Deze zijn bij elke drogist of apotheek te koop, maar u kunt het ook zelf maken:
Meng 250 ml warm water (Nederlands kraanwater is schoon genoeg, dus het hoeft niet gekookt te hebben) met 1/4 theelepel zout en roer goed tot het zout is opgelost. Vul ihiermee een spuitje van 20 of 50 ml (te koop bij de apotheek), Helpt dit niet voldoende, meng dan een 1/2 theelepel zout met 250 ml warm water. Hiermee gebruikt u een hogere concentratie zout dan uw eigen lichaam bevat (de oplossing is hierdoor 'hypertoon'). Dit kan goed zijn bij een neusverstopping met veel snot. Als de oplossing is afgekoeld tot kamertemperatuur, kun u het gaan gebruiken. Vul het kleine flesje met de oplossing, giet de rest in een afsluitbaar potje en zet het in de koelkast. Doe meerdere keren per dag een paar druppels in elk neusgat en adem dan zo diep mogelijk door de neus in. Na twee dagen gooit u alle ongebruikte oplossing weg en maakt een nieuwe lading, indien nodig.
Wees gerust: de hoeveelheid zout die u hiermee binnenkrijgt is minimaal. Indien u een halve theelepel gebruikt, is dit 2,5 gram zout. Hier doet u langere tijd mee (250 ml is een flinke theekop) en daarbij loopt het grootste gedeelte van dit zout, samen met het water, weer zo uw neus uit.
Zit de neus erg verstopt, dan zijn er speciale neussprays met xylometazoline te koop. De stof xylometazoline zorgt ervoor dat de zwelling van het slijmvlies in de neus minder wordt, waardoor je vrijer kunt ademen. Let wel op met xylometazoline: dot soort neusdruppels mag niet vaker dan drie keer per dag en niet langer dan zeven dagen gebruikt worden. Bij langer gebruik kan de stof xylometazoline de slijmvliezen beschadigen. Neusspray met xylometazoline is vrij verkrijgbaar bij drogist en apotheek.
Tip 4: Stoom
Als u het gevoel heeft dat 'uw hoofd vol snot zit', dan kan een stoombad verlichting geven. Stoom maakt het slijm in de luchtwegen los en hiermee kunt u zelfs een eventuele holteontsteking voorkomen. Vul hiervoor een kom met warm water (nooit warmer dan 60 graden). Pak daarna een handdoek, leg die over uw hoofd en ga dan met het gezicht zo'n 5 tot 10 minuten boven de dampende kom water zitten. Snuif de stoom op door je neus en adem uit door je mond. Gebruik van Vicks-capsules of wat druppels eucalyptusolie in het water, kunnen helpen om vrijer te ademen. Ook wat kamillebloempjes of tijm kan helpen het slijm los te maken en de keelpijn te verzachten. Een warme douche kan ook helpen om te stomen en ontspant daarnaast het lichaam.
Tip 5: Frisse lucht
Zorg altijd voor voldoende frisse lucht en ventileer goed, ook in uw slaapkamer (sowieso wel wenselijk als u tip 1 of 2 ook uitvoert ;-). Droge en warme lucht irriteert namelijk de slijmvliezen, waardoor de klachten erger kunnen worden. Ventileert u wel voldoende, maar is de lucht nog steeds droog? Hang dan een luchtbevochtiger met schoon water aan uw verwarming of zet een bakje water op de verwarming.
Tip 6: Let op hygiëne
Houd de hygiëne in de gaten: was regelmatig de handen en reinig plekken die veel aangeraakt worden, zoals deurkrukken en kranen, meerdere keren per dag. Op die manier krijgt het virus niet de kans zich verder te verspreiden. Hoe irritant mond, neus of ogen ook kriebelen, probeer toch om ze niet met uw handen aan te raken en houd de handen goed schoon. Hoest liever ook niet in uw hand, maar op uw arm of elleboog. Hergebruik daarnaast nooit dezelfde zakdoek, maar gebruik tissues of papieren zakdoeken die u na 1x gebruiken weg doet. Ook als u zelf ziek bent is het goed om alsnog de handen grondig te blijven wassen. Dit voorkomt namelijk dat u anderen en uzelf opnieuw besmet.
Tip 7: Haal uw neus ervoor op
Nog beter dan het gebruik van een zakdoekje: haal je neus op. De neus ophalen blijkt echt beter dan snuiten: met snuiten pers je namelijk snot in de bijholten en dat maakt de kans op een bijholteontsteking groter. Vindt u het snuiten toch iets prettiger voor uw omgeving (dat ben ik eerlijk gezegd wel met u eens), snuit altijd rustig en steeds één neusgat per keer en gooi het zakdoekje meteen na gebruik weg. .
Tip 8: Rust
Bij verkoudheid heeft het lichaam meer slaap nodig om te herstellen. Ga dus op tijd naar bed en zorg ervoor dat u minstens acht uur slaapt. Minder slaap komt je herstel niet ten goede.
Tip 9: Waar rook is..
Blijf ver weg van sigaretten en sigarettenrook. Nog los van het feit dat roken ongezond is, irriteert de rook de slijmvliezen waardoor de klachten alleen maar erger worden.
Tip 10: Drink
Laat alcohol achterwege. Heeft u geen vochtbeperking, drink dan royaal (lauwwarm) water of thee. Heeft u last van keelpijn, maak dan verse gemberthee met een schijfje citroen en een klein beetje honing.
En tot slot: Omdat verkoudheid een virus is, hebben antibiotica geen zin - antibiotica werken alleen tegen bacteriën. Ook andere medicijnen, behalve de hierboven genoemde neusdruppels en eventueel een paracetamol tegen de hoofdpijn, hebben geen zin bij een verkoudheid. Als een verkoudheid langer dan tien dagen duurt, is het aan te raden een afspraak bij de huisarts te maken, zodat deze kan beoordelen of er niet meer aan de hand is en u verder persoonlijk kan adviseren..
Geraadpleegde bronnen:
* Vitamine Informatie Bureau
* Het Voedingscentrum, 2015. Encyclopedie, Vitamine C
* Ströhle, A., Hahn, A. Vitamin C and immune function. Med Monatsschr Pharm. 2009 Feb; 32(2): p. 49-54
* Diëtisten Nierziekten Nederland, Richtlijnen, Position Paper Vitamine Suppletie
