Kan het lichaam straks zelf nierbuisjes herstellen?

Nierschade is verraderlijk. Vaak merk je het pas als het te laat is. Hoe mooi zou het zijn als we het lichaam kunnen helpen zelf de schade te repareren? In het UMC Utrecht kweken ze nierbuisjes voor onderzoek om dat te bereiken. In kleine stapjes komt dat doel dichterbij.

Ongeveer één miljoen nierbuisjes doen het belangrijke werk van een gezonde nier. Ze halen afvalstoffen en overtollig vocht uit het bloed en laten dit via de urine uit het lichaam verwijderen. Andersom halen de nierbuisjes nuttige stoffen uit de urine, zoals bouwstenen van eiwitten, bepaalde zouten en water. Zo zorgen de nierbuisjes voor een belangrijk evenwicht en gezond lichaam.

Maar nierbuisjes kunnen beschadigd raken. In een gezonde nier vervangt het lichaam nierbuiscellen door nieuwe. Bij ernstige schade lukt dat niet meer. De schade aan de nierbuisjes wordt steeds erger. Zo ontstaat uiteindelijk nierfalen. Dan is een behandeling nodig die de nierfunctie (voor een deel) vervangt, zoals een transplantatie of dialyse.

De kern van regeneratieve geneeskunde is het herstellen van beschadigde weefsels door gebruik te maken van de kracht van het lichaam zichzelf te genezen. Onder leiding van Marianne Verhaar, hoogleraar Experimentele Nefrologie van het UMC Utrecht, werkt een team aan het kweken van nierbuisjes uit stamcellen van nierpatiënten of gezonde vrijwilligers. Het gekweekte nierweefsel wordt onderzocht. Zo willen de onderzoekers achterhalen hoe nierbuisjes beschadigd raken en hoe ze hersteld of vervangen kunnen worden.

Marianne Verhaar: 'Het zou fantastisch zijn als het ons lukt om het lichaam te helpen zélf kapotte nierbuisjes te repareren. In de komende jaren proberen we een model te ontwikkelen om nierziekten beter te begrijpen en nieuwe medicijnen te testen. In kleine stappen geeft dat hoop aan nierpatiënten.'

Het onderzoek van het team van Marianne Verhaar maakt deel uit van het RegMed XB programma. Dit grootschalig onderzoek richt zich op het ontwikkelen van regeneratieve behandelingen voor zieke organen.

De Nierstichting investeert al sinds 2017 in dit programma, dat zij mede heeft geïnitieerd. Het is een samenwerkingsverband tussen universiteiten, bedrijven, overheden en gezondheidsfondsen. De Nierstichting hoopt dat de bredere aanpak en de specifieke onderzoeksgebieden binnen RegMed XB uiteindelijk zullen leiden tot de genezing van nierziekten.

Wereldwijd verwachten wetenschappers, artsen en patiënten veel van regeneratieve geneeskunde. Zou je een vraag willen stellen over regeneratieve geneeskunde? Dan kun je terecht bij de speciale helpdesk regeneratieve geneeskunde van het UMC Utrecht en de Universiteit Utrecht.