Prikangst verminderen

Voorafgaand aan de dialyse moet de dialysepatiënt worden aangesloten op de dialysemachine. Om dit mogelijk te maken is er toegang tot de bloedbaan nodig.
De dialyseverpleegkundige prikt daarbij met twee dikke naalden: een voor afvoer en een voor aanvoer van het bloed in het hiervoor speciaal geprepareerd bloedvat (de shunt) van de dialysepatiënt. “We merkten dat het aanprikken vaak zorgt voor angst en pijn bij dialysepatiënten. In een onderzoek op onze afdeling gaven patiënten dat ook aan. Zij hebben hier vooral last van als het aanprikken niet direct goed gaat. Bij de ene patiënt gaat het makkelijker dan bij de ander. En bij oudere patiënten zijn de bloedvaten vaak moeilijker aan te prikken”, vertelt Marijnissen. Samen met dialyseverpleegkundigen Judith van der Blom en Cathy Ansems vormt zij het projectteam Comfort Talk. Hun doel was te onderzoeken hoe zij het aanprikken voor de patiënt aangenamer kunnen maken. “Zij moeten deze procedure meestal drie keer per week ondergaan, dus het is belangrijk dat dit zo prettig mogelijk verloopt.”

Vertrouwen uitstralen
Het projectteam ontdekte dat het Deventer Ziekenhuis bezig was met Comfort Talk. Dat is een wetenschappelijk bewezen effectieve methode waarmee door ander woordgebruik pijn en angst bij patiënten verminderd kunnen worden. De bedenker van Comfort Talk is dr. Elvira Lang, een interventieradioloog uit Boston in Amerika. De projectleiders namen contact met haar op en hoorden dat er ook in Nederland online cursussen te volgen zijn om de methode onder de knie te krijgen. Mascha: “Het gaat eigenlijk om heel simpele dingen, die toch veel effect kunnen hebben. Zeg bijvoorbeeld liever niet: ‘Ik ga u aanprikken’, want ‘prikken’ associeer je met pijn. In plaats daarvan kun je zeggen: ‘Ik ga u aansluiten’. En als je de hand van de patiënt moet vastpakken, leg je eigen hand dan onderop: zo geef je de patiënt een gevoel van controle.”
Sommige verpleegkundigen passen de principes van Comfort Talk al van nature toe. “Op de kinderafdeling is het ook heel gewoon om de jonge patiënten gerust te stellen door middel van je taal. We realiseren ons niet altijd dat het ook belangrijk is om volwassen patiënten op hun gemak te stellen'', aldus Mascha. “Je hebt al veel gewonnen wanneer je als verpleegkundige vertrouwen uitstraalt. Alleen dat al stelt de patiënt gerust.”

Ervaring opdoen
Het team diende een voorstel in voor de NierstichtingChallenge, dat werd beloond met subsidie. Inmiddels hebben ze samen met studenten twee filmpjes gemaakt die het effect van Comfort Talk duidelijk maken. Het eerste filmpje toont de huidige situatie op de afdeling, waarbij Comfort Talk niet wordt toegepast. Het tweede filmpje laat duidelijk zien dat patiënten veel meer op hun gemak zijn doordat de dialyseverpleegkundigen Comfort Talk gebruiken. Vanaf februari krijgen de medewerkers van de dialyseafdeling van het Amphia Ziekenhuis een training. De leden van het projectteam hebben zelf al in de praktijk kunnen ervaren hoe prettig de nieuwe benadering kan zijn. “Tijdens het aanprikken van een patiënt met prikangst paste ik Comfort Talk toe. Ook nu lukte het aanprikken niet meteen, maar doordat we rustig in gesprek waren merkte zij dat niet eens. Ze was verrast dat het al zo snel gelukt was.”

Makkelijk te realiseren
Andere ziekenhuizen die geïnteresseerd zijn in Comfort Talk op de dialyseafdeling kunnen contact opnemen met het projectteam: “We merken dat andere ziekenhuizen enthousiast zijn. Comfort Talk is op veel afdelingen toe te passen. Je gebruikt dan net die dingen uit de methode die voor jouw patiënten geschikt zijn. Bij mijn weten zijn wij het eerste ziekenhuis dat deze methode op de dialyseafdeling introduceert, maar veel ziekenhuizen zijn wel met vergelijkbare dingen bezig”, vertelt Marijnissen. “Het fijne is dat het relatief makkelijk te realiseren is. Je hebt geen dure apparaten of moeilijke cursussen nodig, het is een mindset. Je moet wel wat handvatten hebben om het goed toe te passen. Daar kunnen wij voor zorgen. We zijn inmiddels al benaderd door geïnteresseerde dialyseverpleegkundigen van andere ziekenhuizen.”

Op de pagina over de NierstichtingChallenge zijn meer inspirerende verhalen te lezen.